Milli Məclisin ötən ilin dekabrın 16-da keçirilən iclasında “Siyasi partiyalar haqqında” qanun layihəsi üçüncü oxunuşda qəbul edildi. İlk əvvəl qeyd edim ki, Milli Məclisdə parlamentdə təmsil olunan bütün siyasi partiya nümayəndələrinin müraciəti əsasında "Siyasi partiyalar haqqında" yeni qanun layihəsi hazırlanmışdır.

Sənədin ictimai əhəmiyyətini nəzərə alaraq, qanun layihəsi ilə bağlı siyasi partiyaların, Qeyri-Hökumət Təşkilatlarının, politoloqların və sosial media nümayəndələrinin iştirakı ilə ictimai dinləmələr keçirilmişdir. Bu qanun layihəsinin hazırlanması zamanı Milli Məclisin tarixində ilk dəfə olaraq komitə iclasına çıxarılmazdan əvvəl sənəd parlamentin saytında rəy və təkliflərin bildirilməsi üçün yerləşdirilib və Sosial Tədqiqatlar Mərkəzi tərəfindən layihədə əksini tapmış əsas məsələlər ilə bağlı ictimai rəy sorğusu keçirilib. 

Yeni fəaliyyət, yeni yol...

Düzdür, indiyə qədər əvvəlki qanuna bir neçə dəfə dəyişikliklər edilib. Amma bu dəyişikliklər də kifayət etmirdi. Ona görə də partiya təmsilçiləri Milli Məclisdə təkliflərlə çıxış edərək, qanunun yenidən işlənməsinin vacibliyini önə çəkdilər. Nəhayət, belə bir zaman yetişdi, Milli Məclisdə təmsil olunan siyasi partiyalar parlamentin rəhbərliyinə müraciəti əsasında yeni qanunun hazırlanmasının vacibliyini qeyd olundu və aparılan müzakirələrdən sonra yeni qanun layihəsi qüvvəyə mindi. Bu, həm Milli Məclisdə təmsil olunan, həm də təmsil olunmayan siyasi partiyaların demokratik siyasi mühitdə daha rentabelli fəaliyyətlərinə yol açmış oldu.

Və bu il yanvarın 11-də Prezident İlham Əliyev “Siyasi partiyalar haqqında” Qanunu təsdiqlədi.

 İslahatlar ölkəmizi yeni inkişaf mərhələsinə çıxarır

Qeyd edim ki, indiki Azərbaycan 30 ilki dövrdən bütün sahələr üzrə tamamilə fərqlidir. Artıq ölkəmiz dünyada söz sahibinə çevrilmiş, sürətlə inkişaf edən bir dövlətdir. Bügünədək həyata kecirilən islahatlar ölkəmizi yeni inkişaf mərhələsinə çıxarıb, Azərbaycanın dünya birliyindəki mövqeyini daha da möhkəmləndirib, qazanılan uğurlar özünü açıq şəkildə büruzə verməkdədir.

Yeni qanunun qəbulundan sonra hər kəs bərabər şəkildə siyasi partiya yaratmaq və ya mövcud siyasi partiyaya daxil olmaq hüququna malikdir. Dövlət qeydiyyatdan keçmiş bütün siyasi partiyaların sərbəst fəaliyyətinə təminat verilir. Həmçinin dövlət siyasi partiyaların təsis edilməsi və fəaliyyətlərinin həyata keçirilməsi üçün, hüquqlarına və qanuni mənafelərinə əməl olunmasına bərabər hüquqi şərait yaradılmasına təminat verir.

Bu gün Azərbaycanda dövlət quruculuğu siyasətinin əsas hədəfi ölkədəki siyasi partiyaların hüquqi müstəvidə fəaliyyət aparmalarıdır. Son üç ildə partiyalarla kifayət qədər görüş və dialoqlar keçirildi. Yeni qanun layihəsini tərtib etməkdə əsas məqsəd bu sahədə təkmilləşdirmə işlərinin aparılması, siyasi mühitin yeni dövrün müasir çağırışlarına uyğunlaşdıırlması, güclü siyasi partiyaların formalaşdırılmasıdır. Qanun layihəsinin Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasına uyğun olmasını siyasi sistemin təkmilləşdirilməsinə öz töhfəsini verəcək.

Qabaqcıl ölkələrinin təcrübəsi tətbiq olunur

Təsadüfi deyil ki, qanun layihəsi hazırlanarkən dünyanın qabaqcıl ölkələrinin təcrübəsi öyrənilib,bununla yanaşı, Venesiya Komissiyasının siyasi partiyaların fəaliyyətinin tənzimlənməsi haqqında tövsiyələri də nəzərə alınıb. Yenilənmiş layihədə sənədlərin toplanması ilə bağlı müddət artırılıb, partiyanın təsis edilməsi, qeydiyyatı, sənədlərin yoxlanılması ilə bağlı rəqəmlər isə azaldılıb.  Ən əsası odur ki, dövlət qeydiyyatdan keçmiş bütün siyasi partiyaların sərbəst fəaliyyətinə təminat verilir. Həmçinin dövlət siyasi partiyaların təsis edilməsi və fəaliyyətlərinin həyata keçirilməsi üçün, hüquqlarına və qanuni mənafelərinə əməl olunmasına bərabər hüquqi şərait yaradılmasına təminat verir. Əsas məqamlardan biri dövlət büdcəsinin vəsaiti hesabına siyasi partiyalara maliyyə yardımı göstərilir. 

Cənab prezidentimiz İlham Əliyevin təməlini atmış olduğu islahatlar siyasətinin davamlı parçası olan “Siyasi partiyalar haqqında” qanunun qəbulu da bu istiqamətdə mütərəqqi, yeni addımların atılmasına və ölkəmizin daha da güclü, qüvvətli, demokratik cəmiyyətinin formalaşmasına böyük bir töhfə verəcəkdir. 

 Ceyhun Cahangirov

 Goranboy rayon Quşcular kənd HakimCəfərov adına tam orta məktəbin direktoru,

YAP Goranboy rayon təşkilatının fəalı.

Azərbaycan dövləti İkinci Qarabağ müharibəsini beynəlxalq hüquqa və əsas qanunlara tam uyğun apardı. Dövlətimizin başçısı 2021-ci ilin noyabrın 8-də Zəfər Günündə xalqa müraciətində dediy söz hec vaxt yaddaşlardan cıxmayacaq: “Biz öz torpağımızda uğurlu əməliyyat aparmışıq, biz beynəlxalq hüququ pozmamışıq, müharibə qanunlarını pozmamışıq. Ədalətli müharibə aparmışıq və döyüş meydanında düşməni məğlub etmişik”.

Cinayətkar cəzasız qalanda...

44 günlük Vətən müqəddəs müharibəsi beynəlxalq ədalət məhkəməsinin və BMT-nin sifətini Azərbaycan Ordusu xilas etdi. Şübhəsiz, Ermənistan xalqımıza qarşı 1949-cu ilin Cenevrə Konvensiyasında cinayət sayılan bütün əməlləri törədib. Lakin Göyçədən Zəngəzuradək deportasiyalara, Xocalıdan Gəncəyə, Bərdəyə vurulan raket zərbələrinə və son Edilli kütləvi məzarlığına qədər heç birinə Haaqada hüquqi qiymət verilməyib. 2020-ci il noyabrın 10-dan sonra dünya gördü ki, “qurucu millət” ələ keçirdiyi ərazilərdə son 30 ildə bir milyon ölüm minası “əkib” və hərbi məğlubiyyətlə də bəhrəsini görür. Minaların mülki insanların yaşadığı ərazilərdə, eləcə də yollarda, yaxud piyadalar əleyhinə basdırılmasına qarşı “Human Rights Watch”un 2011-ci ildə təsis etdiyi üzv dövlətlərdən ibarət koalisiyasından hələ heç bir reaksiya verilməyib.Ermənistanın milli məhkəmələrində bir nəfər də olsun Xocalı qatili mühakimə olunmayıb. Əksinə, onların son 30 ildəki hərbi qəhrəmanlarının çoxu millətimizə qarşı cinayət törədənlərdir.

Ali Baş Komandan İlham Əliyev 2021-ci il avqustun 16-dakı çıxışında erməni siyasi-hərbi rəhbərlərinə üz tutaraq, “çıxarın o medalları, atın yerə, çünki siz artıq məğlub olmusunuz” demişdi

Ermənistan ədalət mühakiməsinə cəlb edilməlidir

Azərbaycan və Ermənistan Cenevrə konvensiyalarının iştirakçısıdır və buna əməl etmək onların vəzifəsidir. Lakin Ermənistan bunlara əməl etmir.Ermənistan müharibə zonasından kənarda yerləşən obyektləri atəşə tutub və mülki şəxsləri qətlə yetirib. Bundan əlavə, mülki və hərbi obyektləri qadağan edilmiş silahlardan atəşə tutub. Bu silahlar beynəlxalq səviyyədə qadağan edilib. Həmçinin Ermənistan Azərbaycan ərazilərini minalayıb.

Ümumiyyətlə, işğalçı Ermənistan tərəfindən Azərbaycan Respublikasına vurulmuş ziyan, xalqımıza qarşı həyata keçirilmiş terror siyasəti, müharibə cinayətləri beynəlxalq humanitar hüququn ən ciddi pozuntuları sırasındadır. Ona görə də Ermənistan beynəlxalq humanitar hüquqa görə məsuliyyət daşıyır. İşğalçı ölkənin ədalət mühakiməsinə cəlb olunması - beynəlxalq hüquq qarşısında cavab verməsi isə zərurətdir. Azərbaycan bu istiqamətdə müvafiq təşəbbüslər irəli sürür və adekvat qərarların qəbul edilməsinə nail olur. Bu, Beynəlxalq Ədalət Məhkəməsinin müvafiq qərarlarında da öz əksini tapır. 

Nəzərə almaq lazımdır ki, BMT-nin əsas məhkəmə orqanı olan Beynəlxalq Ədalət Məhkəməsi dünyada 6 əsas qurumdan biridir və onun üçün qərarının icra olunması prinsipial məsələdir. Ona görə də bəhs olunan qərarların çıxarılması Azərbaycanın beynəlxalq hüquq müstəvisində mühüm nailiyyəti kimi dəyərləndirilə bilər.

Erməni vəhşiliyi nə vaxt bitəcək?

Azərbaycan ərazilərində tüğyan edən erməni irticası və bu irticanın qurbanı olan günahsız Azərbaycan əhalisinin acı iztirabları təəssüf ki, keçmiş SSRİ rəhbərliyinin və sivil dünyanın biganə sükutu ilə qarşılandı. Belə vəziyyətdən ruhlanan və istifadə edən ermənilər azərbaycanlılara qarşı soyqırımı siyasətini və misli görünməmiş tarixi cinayətlərini bir-birinin ardınca həyata keçirməyə müvəffəq oldular. Azərbaycan ərazisinin 20 faizi, o cümlədən Dağlıq Qarabağdan kənarda yerləşən daha 7 rayon Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən işğal olundu. 1 milyondan artıq azərbaycanlı öz dədə-baba ocaqlarından vəhşicəsinə qovuldu, on minlərlə adam qətlə yetirildi, şikəst edildi, girov götürüldü. Yüzlərlə yaşayış məskəni, minlərlə mədəniyyət, təhsil və səhiyyə müəssisəsi, tarix-mədəniyyət abidələri, məscidlər, müqəddəs sitayiş yerləri, qəbiristanlıqlar yerlə-yeksan edilərək misli görünməmiş erməni vandalizminə məruz qaldı.

 Münaqişənin ilk illərində Qarabağın azərbaycanlılar yaşayan Kərkicahan, Meşəli, Quşçular, Qaradağlı, Ağdaban və digər kəndlərində erməni silahlı quldurlarının törətdikləri faciələr, nəhayət, Xocalı soyqırımı "məzlum və əzabkeş erməni" vicdanında əbədi qara ləkə kimi yaşayacaq tarixi cinayətlərdir. Xüsusi qəddarlıqla həyata keçirilən Xocalı soyqırımının törədilməsi zamanı ermənilər Azərbaycanın bu qədim yaşayış məskəninin yer üzündən silinməsini qarşıya məqsəd kimi qoymuşdular. Çünki Xocalı Azərbaycanın qədim dövrlərinə aid ərazilərdən biri kimi tarix və mədəniyyət abidələri ilə seçilirdi. Azərbaycanlılardan ibarət 7 min nəfərdən çox əhalisi olan Xocalı ermənilər yaşayan kəndlərin əhatəsində ən böyük və qədim yaşayış məskəni olmuşdur. Burada qədim tarixi abidələr müasir dövrə qədər qalmaqda idi. Məlumdur ki,Xocalı yaxınlığında bizim eradan əvvəl XIV-VII əsrə aid edilən Xocalı-Gədəbəy mədəniyyətinin nümunələri mövcud idi. 1992-ci ilin fevralında erməni silahlı qüvvələri 366-cı sovet alayının köməyi ilə Xocalı əhalisini vəhşicəsinə qırarkən, soyqırımın ən iyrənc mərhələsi olan izi itirmək kimi mənfur hərəkətlərə də əl atmış və Azərbaycan xalqı, eləcə də bəşəriyyət üçün nadir abidələr nümunəsi olan Xocalı abidələrini də dağıtmışlar.

 Ekoterrorizm davam edir

ATƏT, BMT-nin İnkişaf Proqramı (UNDP), Ətraf Mühit Proqramı (UNEP), Avropa Şurası Parlament Assambleyası (PACE) tərəfindən qəbul olunmuş hesabatlarda və qətnamələrdə işğal dövründə ərazilərimizdə həyata keçirilmiş qeyri-qanuni iqtisadi fəaliyyət və təbii sərvətlərin qanunsuz istismarı faktları qeydə alınıb. Azərbaycan tərəfi ərazilərimizdə yaşayan bütün erməni sakinlərin humanitar ehtiyaclarını qarşılamağa hazırdır.Rus sülhməramlı qoşunlarının nəzarətində olan ərazidə cəmi 30-35 min insan yaşayır. Onların böyük hissəsi isə hərbi qulluqçulardır. Azərbaycan fəalların sülh aksiyası Qarabağda yaşayan ermənilər üçün heç bir təhdid yaratmır. Keçirilən sülh aksiyası səbəbindən Qarabağ ermənilərinin yaşadığı ərazilərin qazla təchizatı dayandırılmayıb və həyati əhəmiyyətli yüklərin keçməsinə maneçilik törədilməyib. Rusiya sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi ərazilərdə qaz təchizatı Ermənistan tərəfindən həyata keçirilir və sözügedən ərazilər ölkəmizin qaz təchizatı sisteminə hələki inteqrasiya olunmayıb. 

İşğalçı rejim tərəfindən Azərbaycanın işğal edilmiş ərazilərində mövcud olan faydalı qazıntılar, əlvan və qara metallar, mineral sular, həmçinin digər şirin su resursları, meşə fonduna daxil olan torpaqlar amansız istismar olunur, flora və fauna sistemli şəkildə məhv edilir. 

“Rəsmi məlumatlara əsasən Azərbaycanın Ermənistan tərəfindən işğal olunmuş ərazilərində özündə müxtəlif növ faydalı qazıntıları birləşdirən 163 yataq yerləşir. Məlumdur ki, Azərbaycan Respublikasının mineral ehtiyatlarının böyük bir hissəsi məhz işğal olunmuş ərazilərdə yerləşir. Azərbaycanın Kəlbəcər, Laçın, Tərtər, Ağdam ərazilərində yerləşən qızıl, gümüş, mis, molibden, civə yataqları, Cəbrayıl, Kəlbəcər, Laçını əhatə edən dəmir, xrom yataqları, Tərtər, Kəlbəcərdə yerləşən kükürd, Ağdam, Füzuli, Cəbrayıl ərazilərindəki qum, çınqıl, gil və digər faydalı qazıntı yataqlarında işğalçı Ermənistan tərəfindən qeyri-qanuni və intensiv şəkildə kəşfiyyat və hasilat işləri aparılır. 

uzun illərdir işğal altında saxladığı ərazilərdə törətdiyi ağır ekoloji terrorla kifayətlənməyən təcavüzkar Ermənistan dövləti indi də ekoloji mühitin toxunulmazlığı haqqında beynəlxalq konvensiyaların tələblərini kobudcasına pozaraq və BMT-nin ətraf mühit üzrə müvafiq təşkilatlarının normativ aktlarına məhəl qoymayaraq cəbhə bölgəsindən kənarda yerləşən xüsusi mühafizə olunan təbiət ərazilərini hədəfə alır. Ermənistan Azərbaycanın mülki əhalisinə, həmçinin təbiətinə qarşı törədilən və biomüxtəlifliyin məhvinə səbəb olan işğalçı siyasətini, qeyri-insani cinayət əməllərini bununla da bir daha nümayiş etdirir.

“Ermənistan tərəfindən insanlara və ətraf mühitə qarşı bu cür qəddar və qeyri-humanist hərəkətləri şiddətlə qınayır və beynəlxalq hüquq müdafiəçilərini işğal olunmuş Azərbaycan ərazilərində erməni separatçılarının törətdikləri cinayətləri dünya ictimaiyyətinə çatdırmaq üçün təxirəsalınmaz addımlar atmağa çağırırıq”.

 Talana son qoyulmalıdır

Dekabrın 3-dən etibarən Azərbaycan Respublikası İqtisadiyyat Nazirliyi, Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi, İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Əmlak Məsələləri Dövlət Xidməti və “AzerGold” Qapalı Səhmdar Cəmiyyətinin mütəxəssislərindən ibarət heyət Rusiya sülhməramlı kontingentinin müvəqqəti yerləşdiyi Azərbaycan Respublikası ərazilərində faydalı qazıntı yataqlarının qanunsuz istismarı, bundan irəli gələn ekoloji və digər törəmə fəsadlar ilə bağlı sülhməramlı kontingentin komandanlığı ilə danışıqlar aparıblar.Azərbaycan vətəndaş cəmiyyətinin nümayəndələrinin və ekologiya fəallarının Şuşa-Laçın yolunda 7-ci gündür həyata keçirdiyi etiraz aksiyası Azərbaycan ictimaiyyətinin haqlı narazılığının göstəricisidir və vətəndaş cəmiyyətinin bu mövqeyinə hörmətlə yanaşılmalıdır. Rəsmi İrəvanın qərəzli iddiaları əsassızdır. Ermənistan tərəfinin guya Laçın yolunun bağlanması, bölgədə humanitar fəlakət yaşanması, etnik təmizlənmə həyata keçirilməsi barədə iddiaları böhtandır və həqiqəti əks etdirmir. Ermənistan tərəfindən Laçın-Xankəndi yolundan hərbi məqsədlər, minaların və talan olunan təbii sərvətlərin daşınması məqsədilə istifadə edilməsinin qarşısının alınmalıdır. Kriminal iş adamı Ruben Vardanyanın Azərbaycanın təbii sərvətlərinin talan etməsi və ətraf mühitə ciddi ziyan vurulması yolverilməzdir. Laçın yolu azərbaycanlı etirazçılar tərəfindən deyil, Rusiya Federasiyasının sülhməramlı kontingenti tərəfindən bağlanıb. Azərbaycan vətəndaş cəmiyyəti nümayəndələri sadəcə talan edilmiş təbii sərvətlərin qanunsuz daşınmasının qarşısını almağa çalışır.Ermənistan hökuməti Azərbaycan əraziləri daxilində baş verən hadisələrə verdiyi şərhlər Ermənistanın Azərbaycana qarşı ərazi iddialarının hələ də davam etdiyinin göstəricisidir. Bu cür bəyanatların Ermənistan baş nazirinin Praqa və Soçidə Azərbaycanın ərazi bütövlüyü və suverenliyinə hörmət edilməsi üzrə bir daha qəbul etdiyi öhdəliklərə ziddir.

Ceyhun Cahangirov

 Goranboy rayon Quşcular kənd HakimCəfərov adına tam orta məktəbin direktoru,

YAP Goranboy rayon təşkilatının fəalı.

2020-ci ilin 44 günlük müharibəsinin sonunda imzalanmış 10 Noyabr bəyanatından sonra Rusiya sülhməramlı kontingentinin bölgəyə yerləşdirilməsi Rusiyanın münaqişənin tənzimlənməsi istiqamətində vasitəçilik fəaliyyətlərində nə qədər səmimi olduğunu göstərməsi, 30 il ərzində səsləndirilən bəyanat və çağırışlarda nəyi hədəflədiyini sübut etməsi baxımından unikal imkan idi.

Lakin təbii ki, Azərbaycan ərazilərində müvəqqəti yerləşdirilmiş Rusiya sülhməramlılarından başlıca gözlənti 10 Noyabr bəyanatının müddəalarının həyata keçirilməsinə dəstək vermələriydi. Təəssüf ki, əvvəllər olduğu kimi, Rusiya və onun Ordusu Azərbaycan xalqını bu dəfə də yanıltmadı. Məramı sülh sayılan Rusiya hərbçiləri daha çox Qarabağda sülhü əngəlləyən addımlara yol verməklə diqqət çəkirlər.

Əsas məqam odur ki, üçtərəfli bəyanatın 4-cü bəndinə əsasən, sülhməramlı kontingent Azərbaycanın Qarabağ bölgəsinə yerləşdiriləndə paralel olaraq qanunsuz erməni silahlı qüvvələrinin çıxarılması təmin edilməli idi. Lakin iki il keçməsinə baxmayaraq, ortada hələ də konkret nəticə yoxdur.

Rusiya sülhməramlıları nə 10 Noyabr bəyanatına uyğun olaraq qanunsuz erməni silahlı dəstələrini Azərbaycan ərazilərindən çıxarmağa çalışır, nə də öz fəaliyyətlərində tərəfsiz mövqe nümayiş etdirir. Əksinə, bu silahlı dəstələrə Rusiya sülhməramlılarının müvəqqəti nəzarətində olan dəhliz və yollarla silah-sursat daşınır, Azərbaycan ərazilərinin çirkləndirilməsində istifadə edilən minalar çatdırılır. Cəmi bir həftə əvvəl Laçın rayonundakı Sarıbaba yüksəkliyinin şimal hissəsində qanunsuz erməni silahlı dəstələri tərəfindən basdırılan minaların aşkarlanması faktı da bunu sübut edir. 2021-ci ildə Ermənistanda istehsalı edilmiş bu minalar Azərbaycanın humanist məqsədlərlə istifadə edilməsi üçün Rusiya sülhməramlılarının nəzarətinə verdiyi Laçın dəhlizi vasitəsilə separatçı qüvvələrə silah-sursat daşınmasına təsdiq edir.

Məhdud sayda hərbi qulluqçu ilə məhdud müddətə - cəmi 5 illik bölgəyə göndərilən Rusiya kontingenti həm də sülhü qorumaqla tərəflər arasında etimad inşasına şərait yaratmalı idi. Bunun üçün onlardan ilk növbədə öz öhdəliklərini yerinə yetirmələri, neytrallıq sərgiləmələri tələb olunurdu. Lakin sülhməramlı kontingentin komandanlığının, eləcə də Rusiya Müdafiə Nazirliyinin ötən müddətdə Azərbaycana qarşı yol verdiyi yanlışlıqlar bu istiqamətdəki gözləntiləri doğrultmur.

Yol verilmiş səhvlərə nümunə olaraq Azərbaycanın yaşayış məntəqələrinin qondarma erməni adları ilə təqdim edilməsini göstərmək olar. Ağdərə və Xocavənd rayonlarının Rusiya Müdafiə Nazirliyi tərəfindən Mardakert və Martuni kimi qeyd olunması ermənilərin Azərbaycan xalqının tarixi toponimlərini dəyişdirmək cəhdlərinə dəstək verməklə yanaşı, iki ölkə arasında müttəfiqlik münasibətlərinə kölgə salır. Bu, həm də Rusiyanın rəsmi mövqeyi ilə də ziddiyyət təşkil edir.

Rusiya sülhməramlı komandanlığı toponim məsələsinin Azərbaycan üçün həssas olduğunu çox yaxşı anlayır. Azərbaycan xalqı ermənilərin işğal altındakı tarixi yurd-yuvamızı eybəcər adlarla çağırmasını yaxşı xatırlayır və bu qondarma adlar həmin dövrdə işğalın alçaldıcılığını artırmaqdan savayı bir məqsədə xidmət etmirdi. Bəs Rusiya Müdafiə Nazirliyinin ərazilərini bu cür qondarma adlarla göstərməsi nəyə xidmət edir? Sülhə xidmət etmədiyi aydındır. Ona görə də Rusiya MN, sülhməramlı komandanlığı bu məsələ ilə bağlı anlaşılmaz mövqeyini düzəltməli, Rusiyanın rəsmi mövqeyinə uyğunlaşdırmalıdır.

Azərbaycan haqlı olaraq öz ərazilərində, Rusiya sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdirildiyi rayonlarında 3-cü növ hərbi birləşmələrin, qondarma qurumların və toponimlərin mövcudluğunu qəbul etmir.

Bundan başqa, Rusiya MN informasiya bülletenlərində birtərəfli, qərəzli mövqe tutaraq, Azərbaycan Ordusunun atəşkəsi pozmasına dair böhtan xarakterli məlumatlar paylaşır. Qeyri-qanuni erməni dəstələrinin atəşkəsi pozmasına dair Azərbaycan MN-in təqdim etdiyi faktları isə bülletenlərinə daxil etmir. Sarıbaba yüksəkliyində qanunsuz erməni silahlı dəstələri tərəfindən basdırılan minaların aşkarlandığı əraziyə Rusiya sülhməramlı kontingentinin komandanının iştirakı ilə baxış keçirilir, ancaq bu fakt da Rusiya MN-in hesabatında əksini tapmır. Bəlkə yoldaş Volkov hesab edir ki, həmin minaları Sarıbaba yüksəkliyinə quşlar dimdiyində daşıyıb?

Bu arada isə separatçı rejim artıq Rusiya sülhməramlılarının bölgədəki mövcudluğunu özünün mövcudluğu kimi, de-fakto vəziyyətin davam etdirilməsinin qarantı kimi qəbul etməyə başlayıb və bunun uzadılması üçün əlindən gələni edir. Şübhə yoxdur ki, qanunsuz erməni dəstələrinin Rusiya əsgərinin arxasında gizlənərək Xankəndinin bir addımlığındakı Azərbaycan hərbçilərinə atəş açmasının məqsədi Qarabağda gərginliyin davam etməsi görüntüsü yaradaraq sülhməramlıların mövcudluğuna süni ehtiyac formalaşdırmaqdır.

Rusiya sülhməramlılarının komandanlığı isə bunu bilsə də, həmin dəstələrə heç bir təzyiq göstərmir. Əksinə, ordumuzla bağlı reallıqdan kənar məlumatlar yaymaqla, öz xəritələrində tarixi Azərbaycan toponimlərini qondarma adlarla təqdim etməklə neytrallığını pozur, xoşagəlməz abı-havanın ömrünü daha da uzadır. Sülhməramlılar bu davranışları ilə bir ovuc separatçının və qanunsuz erməni dəstəsinin alətinə çevrildiyini anlamırmı? Yoxsa bu vəziyyət onların özlərinə də sərf edir?

Əminliklə söyləmək olar ki, həm Ermənistan rəhbərliyinin, həm də Qarabağdakı separatçı tör-töküntülərinin hazırda yeganə məqsədi Qarabağdakı Rusiya sülhməramlılarının mandatını uzatmaqdır. Ermənistanın baş naziri Paşinyan da son iki ildə sülhməramlı missiyaya uyğun gəlməyən fəaliyyətlə məşğul olan, Azərbaycan ictimaiyyətinin etimadını gündən-günə itirən Rusiya sülhməramlılarının mandatının qeyri-müəyyən müddətə uzadılmasını açıq şəkildə bəyan edir.

Azərbaycan xalqı Rusiya sülhməramlılarından birmənalı olaraq tərəfsizlik gözləyir. Bu, yalnız beynəlxalq hüququn normalarına, xüsusilə də ölkələrin ərazi bütövlüyü prinsipinə əsaslanıldığı zaman, eyni zamanda 10 noyabr bəyanatında göstərildiyi kimi, qanunsuz silahlı birləşmələrin Azərbaycan ərazisindən çıxarılması ilə mümkündür.

Son iki ildə Rusiya sülhməramlılarının davamlı olaraq anlaşılmaz mövqedən çıxış etməsi, ondan gözlənilənləri doğrultmaması “Azərbaycana sülhməramlı lazımdırmı” sualını meydana çıxarır. Rəsmi Bakı sülhməramlıların mandatının uzadılması məsələsini yəqin ki, məhz bu aspektdən qiymətləndirəcək.

Rusiya hərbi kontingentinin Qarabağdakı sülhməramlı fəaliyyəti 30 il davam etdirilən sülh danışıqları ilə bir çox paralelliyə malikdir. Sözügedən danışıqlar tarixi ədalətin, beynəlxalq hüququn prinsiplərinin bərqərar olunmasına xidmət etməkdən daha çox, ermənilərin işğal altındakı ərazilərdə de-fakto vəziyyəti əbədiləşdirməsinə yardım edən alətə çevirilmişdi. Bir gün Bakının səbri tükəndi və onilliklər boyunca davam edən işğalı 44 günə öz biləyinin gücü ilə bitirdi.

Ermənilərin sülh sözü keçən bütün anlayışları öz məqsədlərinə çatmaları üçün vasitəyə çevirməsi bizə yaxşı məlumdur. 30 il “sülh danışıqları”nı alətə çevirən ermənilər indi “sülh fəaliyyətini” öz məqsədləri üçün istismar etmək niyyətindədirlər. Lakin sağlam məntiq separatçılar və onların havadarlarının ötən dövrün hərbi-siyasi gedişatından nəticə çıxarmalı olduğunu deyir.

Həm ermənilər, həm də sülhməramlı kontingent de-fakto vəziyyətin saxlanılmasına deyil, bölgədə dayanıqlı sülhə çalışmalı və hər bir dövlət kimi Azərbaycanın da ərazi bütövlüyünə olan həssaslığını anlamağa borcludur.

30 il ərzində istehkamlar inşa edərək, müdafiə sədləri çəkərək möhkəmlənməyə çalışan ermənilərə Azərbaycan ordusu 44 günə alçaldıcı məğlubiyyət yaşatdı. İndi Xankəndini ovcunun içində görən, Laçını, Kəlbəcəri nəzarətə götürmüş, müasir müharibə təcrübəsi olan Azərbaycan ordusunun bu qanunsuz silahlı dəstələri tam zərərsizləşdirməsi üçün kiçik bir antiterror əməliyyatı kifayət edir.

Əvvəllər əbədi işğala inanan ermənilərin indi əbədi sülhməramlı fəaliyyətə inanması gələcək gərginliklərin toxumunu əkməkdən başqa bir şeyə xidmət etmir. Ermənilərin Azərbaycan ərazisindəki bundan sonrakı mövcudluğu yalnız Azərbaycanın ərazi bütövlüyü çərçivəsində əldə edilmiş dayanıqlı sülhlə mümkündür. Yaxşı olar ki, Rusiya sülhməramlıları da bunu anlasın və fəaliyyətlərini bu istiqamətdə qurub, müddətləri bitəndə ölkələrinə dönsünlər.

APA Analytics

Ekoloji təhsil və tərbiyə problemi bu gün hamını – alimləri, müəllimləri, metodistləri və ilk növbədə sosial cəmiyyəti düşündürən mühüm məsələlərdəndir. Dünyanın müasir elmi mənzərəsini əlçatan səviyyədə formalaşdırmaq, insan faktorunun bu dünyada yeri və onun təbiətlə münasibətlərinin xüsusiyyətləri haqqında təsəvvür yaratmaq üçün təhsil alanlara  mütləq olaraq ekoloji bilikləri öyrədilməsi vacibdir.

Bir çox aktual problemlərin  həllində təhsil müəssisələrinin özünəməxsus geniş imkanlarının olması sirr deyil. Ekoloji problemlərin tüğyan etdiyi bu günümüzdə ətraf mühiti qorumağı bacaran insanların yetişdirilməsi problemi həmişəkindən daha vacibdir və hər bir insanın, xüsusi ilə yeniyetmə və gənclərin ekoloji məsələlərdə savadlı olması mütləq sayılmalıdır. Təbiətlə harmoniyada yaşamağa qadir insan yetişdirilməsi məktəbin ən mühüm vəzifələrindən biridir.

Ətraf mühit amillərinin təhlilindən belə nəticəyə gəlmək olar ki, onların bir çoxu (temperatur, rütubət, işıqlandırma və s.) fiziki kəmiyyətlər və anlayışlardır ki, bu da ekoloji problemlərin həllində önəmli rol oynayır. Ona görə də bu məsələlərlə bağlı anlayışların təhsil müəssisələrinin Təhsil Proqramlarına gətirilməsi aktual olaraq gündəmdə  qalmaqdadır.

Məlumdur ki, ekoloji təhsil universal olmalıdır. Ümumbəşəri ekoloji təhsil strategiyası həm də onun davamlılığını, yəni fərdin inkişafına və fəaliyyət formalarının dəyişməsinə uyğun olaraq həyat boyu öyrənmə ehtiyacını nəzərdə tutur. Ekoloji təhsilin təməli isə orta məktəblərdə xüsusilə fizikanın tədrisi prosesi zamanı qoyulur.

Orta məktəb fizika kursunda  təbiətin  fundamental qanunları ilə yanaşı istehsal proseslərinin əsasları da öyrədildiyindən, burada şagirdlərə ekoloji  tərbiyənin aşılanması üçün geniş imkanlar mövcuddur. Fizika kursunun proqram materialının məzmunu məktəbliləri mövcud ekoloji böhranın fiziki-texniki aspektini və ondan çıxış yollarını göstərən bir sıra fikirlərlə tanış etməyə imkan verir. Fizika elmi müasir elmi-texniki prosesin özəyidir, onun nailiyyətləri müasir texnologiyanın əsasında dayanır. Bu, şagirdlərə insanın təbiətə təsirinin getdikcə artan miqyasını, bir sıra sosial nəticələrini və ətraf mühitin çirklənmədən qorunmasının müasir problemlərinin həllini göstərməyə imkan verir. Fizika fənnini tədris edərkən şagirdləri təbiətin və onun mühafizəsinin öyrənilməsinin müasir metodları ilə tanış etmək, dövrün digər fənləri üzrə bilikləri ümumiləşdirmək imkanı var.

Fizikanın tədrisi prosesində nəzərdə tutulan  ekoloji bilikləri 3 əsas istiqamət üzrə qruplaşdırmaq olar:

1. Təbii mühit və insan fəaliyyətinin ona mənfi təsiri.
2. Təbiəti qorumaq.
3.  Təbii ehtiyatlardan səmərəli istifadə və ekoloji problemlərin həlli yolları.

Ekoloji biliklərin məzmunu seçilərkən bir sıra məsələlərə diqqət yetirilməsi vacibdir:

1. Verilən ekoloji informasiya fizika kursunun məzmunu ilə əlaqəli olmalı və onların istifadəsi fiziki bilikləri dəqiqləşdirməyə və dərinləşdirməyə yönəldilməlidir;
2. nəzərdən keçirilən ekoloji materiallar elmi xarakter daşımalıdır;
3. öyrənilən məsələlərdə şagirdlərin təfəkkürünün yaşla bağlı xüsusiyyətləri nəzərə alınmalı və məlumatlar onların zehni fəaliyyətini aktivləşdirməli, assosiativ təfəkkürün inkişafına töhfə verməlidir.

 21-ci əsrdə bəşəriyyət təbiətlə münasibətini yeni prinsiplər əsasında qurmalı olacaq ki, bunlardan da ən əsası eko-səmərəlilikdir. Bu biliklər isə şagirdlərə daha sistemli və əlaqəli şəkildə təbiət fənn  müəllimləri tərəfindən aşılanmalıdır. Təhsil alanları  təbiət, insan və ətraf mühit, ekologiya və sağlamlıq arasında mürəkkəb qarşılıqlı əlaqə dünyası ilə tanış etmək-bu, mühüm və məsuliyyətli işdir, çünki gənc nəslin ekoloji əxlaqı onun nəticələrindən asılıdır. Təbiətimiz  bizim sahib olduğumuz hər şeydir və həyatın ən böyük dəyəri elə həyatın özüdür.

Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin nəzdində

Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Kollecinin fizika müəllimi

Cəmilə Səlimova

Heydər Əliyev – 100

Tarix yaradan və tarixdə yaşayan insan

Heydər Əliyev şəxsiyyəti Azərbaycan xalqının tarixində, təfəkküründə böyük iz buraxmış nadir incilərdən biridir. Bütün ömrünü öz xalqına xərcləyən, onun etmadını daim doğrultmağa çalışan dövlət xadimi çiyinlərində bütöv bir xalqın varlığını, dövlətçilik ideyalarını, sonadək daşıyan fenomen idi.

 Dövlət qurmaq, onu yaşatmaq heç də bütün xalqlara nəsib olmur. Tarixdə vaxtı ilə dövləti olan, sonra müxtəlif səbəblərdən varlığına son qoyulan neçə-neçə dövlətlər olmuşdur. Dövləti qurmaq və onu saxlamaq üçün böyük lider, şəxsiyyət lazımdır. Məhz bu faktor dövlətin uğurlarına, onun fəaliyyətinə təkanverici amillərdən biridir.

Müasir Azərbaycanın tarixinə nəzər saldıqda ölkənin gələcəyinə istiqamətlənmiş davamlı inkişafı təmin edən siyasi liderin təzahürlərini görürük. XX əsr tarixində dünya siyasətində qəbul edilən fenomen şəxsiyyət Heydər Əliyevin yaratdığı milli dövlətçilik tarixin bizə bəxş etdiyi milli sərvətdir və onun dəyərini dərk etməliyik.

İstər Azərbaycan tarixində, istərsə də xalqın yaddaşında Heydər Əliyev müstəqil və suveren dövlətin simvolu, xarizmatik siyasət dahisi, cəsur insan və ən böyük vətəndaş kimi qalacaqdır.

Müstəqil Azərbaycanda elə bir sahə yoxdur ki, onun inkişafında Heydər Əliyevin zəhməti olmasın. Respublikaya rəhbərlik etdiyi bütün dövrlərdə Azərbaycan elminə, mədəniyyətinə göstərdiyi diqqqət və qayğı onun müdrik siyasətinin başlıca prioritetlərindən biri idi. O, bütün fəaliyyəti dövründə elmin, ədəbiyyatın, incəsənətin nailiyyətlərindən faydalanırdı.

Ümummilli lider  Azərbaycanın ən yeni tarixində bütöv bir dövrü özündə izhar edən, müstəqil dövlətin siyasi, iqtisadi, hüquqi, sosial-mədəni, elmi əsaslarını yaradan, onların ardıcıl inkişafını təmin edən siyasi kursun və milli inkişaf strategiyasının müəllifidir.

Bu gün dünyada gedən proseslərdən kənarda qalmamağımız,  qlobal dünya ilə hesablaşmağımız onun siyasi potensialının nəticəsidir.  Bu gün bu siyasəti tam şəkildə uğurla həyata keçirən Ulu Öndərin siyasi davamçısı olan prezident İlham Əliyev vardır. Bu gün biz azərbaycanlıların ölkəmiz haqda danışanda fəxr edə biləcəyi, qürurla öyünəcəyi çox uğurları vardır. Bu uğurların hər biri  Heydər Əliyevin adı ilə bağlıdır.

Ulu öndər Heydər Əliyev hələ Sovet Azərbaycanını idarə etdiyi bir zamanda milli təfəkkürün inkişafına, ana dilinin qorunub saxlanmasına ciddi cəhdlə çalışırdı. O,  Azərbaycan dilinin həqiqi dövlət dili statusu əldə etməsi yönündə yorulmaz və ardıcıl fəaliyyət göstərdi. Çünki milli özünüdərki sağlam ideoloji təməllər əsasında möhkəmləndirmək və buna nail olmaq  böyük əhəmiyyət kəsb edirdi. Bunun nəticəsi olaraq, Ümummilli lider Heydər Əliyevin sistematik səyləri və yorulmaz fəaliyyəti nəticəsində 1978-ci il Konstitusiyasında Azərbaycan dilinin sovet Azərbaycanında dövlət dili statusu təsbit olundu. 

Azərbaycan dilinin idarəçilikdə geniş tətbiqi, fikir, düşüncə sahiblərinin, yaradıcı insanların keçmiş ittifaq miqyasında yubileylərinin keçirilməsi, elmi, ədəbi, mədəni abidələrin planlı şəkildə tədqiqi və nəşri Ulu öndərin milli dövlətçiliyimizin ideoloji əsaslarının möhkəmləndirilməsi istiqamətində məqsədyönlü fəaliyyətinin praktik səmərəli nəticələri idi.

Onun xalq üçün gördüyü xidmətlər və fədakarlıqlar "milli lider" çərçivəsinə, hüdudlarına sığmır. Məhz bunlar Ulu öndərin Azərbaycan xalqının yaddaşında, və qəlbində təmənnasız şəkildə yer alıb.  

Yerləşdiyi coğrafiya, zəngin təbiəti, Şərq və Qərbin qapısı adlanan Azərbaycan tarix boyu diqqət mərkəzində olmuşdur və belə bir dövlətin lideri olmaq daha da çətindir.

Məlumdur ki, 90-cı illərin əvvəlində Azərbaycanın daxilində və onun ətrafında yaranan siyasi vəziyyət o zamankı hakimiyyətin siyasi səriştəsizliyindən irəli gəlirdi.

 Daxili çəkişmələr, Ermənistanın təcavüzü, ölkəni idarə edənlərin təyin etdiyi siyasətin doğurduğu fəsadlar böyük çətinliklər yaratmış, dövlət müstəqilliyinin taleyini sual altına almışdı. 90-cı illərin çətin anlarında Ümummilli Lider Heydər Əliyev Azərbaycanı böyük bəlalardan, dağılmaqdan xilas etdi.

Erməni işğalının qarşısının alınması istiqamətində əhəmiyyətli strateji və taktiki gedişlər edərək 1994-cü ildə atəşkəsin əldə olunmasını təmin etdi. Bununla da, dövlət quruculuğu prosesinin ardıcıl surətdə davam etdirilməsi, ölkədaxili sabitliyin təmin olunması və möhkəmləndirilməsi baxımından əlverişli siyasi zəmin yaradıldı.

Beləliklə, Ümummilli liderimizin siyasi bacarığı sayəsində Azərbaycanın siyasi tarixində yeni bir səhifə açıldı. Bunun ardınca bir neçə istiqamətdə paralel və ardıcıl şəkildə əhəmiyyətli işlər görüldü. 12 noyabr 1995-ci ildə qəbul edilmiş müstəqil Azərbaycan Respublikasının ilk Konstitusiyası insan hüquqlarının, fikir plüralizminin, söz və məlumat azadlığının, vətəndaş cəmiyyəti institutlarının formalaşdırılması və inkişafına etibarlı zəmin yaratdı.

Bu günlərdə Yeni Azərbaycan Partiyasının 30 illiyi qeyd edildi. 90-ci illərin əvvəllində müstəqilliyinə yenicə qovuşmuş  Azərbaycan çox çətin dövr yaşamış, faciələırlə üzləşmişdi. Belə bir şəraitdə xalqın ziyalıları, vətənpərvər insanlar Heydər Əliyevə müraciət edərək xalqı çıxılmaz vəziyyətdən çıxarmağın yolunu məhz Ulu öndərdə görürdülər. Ümummilli lider Heydər Əliyevin uzaqgörən siyasəti nəticəsində 21 noyabr 1992-ci ildə Yeni Azərbaycan Partiyasının yaradılması ilə ölkəmizin ictimai-siyasi həyatında yeni tarixi epoxanın başlanğıcı qoyuldu.

Heydər Əliyev böyük məktəbdir. Heydər Əliyev böyük dühadır. Heydər Əliyev epoxadır. Onun şəxsiyyətinin və fəaliyyətinin mahiyyətini dərk etmək bir çox onilliklər ərzində bitib tükənməz.

Müstəqil Azərbaycan  Ulu Öndərin nəsillərə ötürdüyü əmanətdir.

Heydər Əliyevin əsəri olan müasir Azərbaycan dövləti daha da qüdrətli, zəngin olması istiqamətində hərtərəfli inkişafa hədəflənmiş səmərəli dövlətçilik siyasəti prezident İlham Əliyev tərəfindən uğurla həyata keçirilir. Heydər Əliyevin dərindən düşünülmüş, hazırlanmış və qətiyyətlə həyata keçirilən daxili və xarici siyasət kursu bu gün bütün istiqamətlərdə uğurla davam etdirilir.

Ulu Öndərin vəfatının ildönümü yaxınlaşır. İliklərinə qədər azərbaycançılıq ideyalarını özündə ehtiva edən dahi insan 12 dekabrda heyatla vidalaşdı. Ümummilli lider cismani olaraq bu dünyanı tərk etsə də onun sınmaz sütünlar üzərində qurub yaratdığı Azərbaycan adlı dövlətdə yaşayan hər bir vətəndaş Ulu öndəri böyük ehtiramla anır və öz xilaskarını unutmur.

Çox illər keçəcək, lakin çiçəklənən Azərbaycanın vətəndaşları dövlət müdrikliyi və sarsılmaz mətinliyi sayəsində Azərbaycanın gələcəyini təmin etmiş bu dahi insanı unutmayacaqlar.

 Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin         
 nəzdində Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Kollecin fizika müəllimi
Cəmilə Səlimova

Qarabağ münaqişəsinin bitməsindən sonra İran İslam Respublikasının qonşu olaraq Azərbaycana qarşı riyakar davranışıarı iki ölkə arasında sülhün əldə edilməsini açıq-aşkar əngəlləyir və bu ölkə Zəngəzur dəhlizinin reallaşdırılmasına mane olmaq üçün əlindən gələni edir.

Ermənistan-Azərbaycan münasibətlərinin nizamlanması istiqamətində aparılan proses Rusiya, Avropa, ABŞ və Gürcüstanda müxtəlif platformalarda fəal müzakirə olunur.

Bu fonda, yəni sülh müqaviləsinin tezliklə imzalanması ehtimalının hiss olunduğu bir vaxtda, Rusiya mediası aktiv şəkildə qanunsuz olaraq Qarabağa gedən rusiyalı milyarder Ruben Vardanyanın təbliğatını aparmağa başladı. Erməni əsilli milyarder Ruben Vardanyan “Kommersant”, RBK, “Dojd” telekanalı və digər KİV-ə silsilə müsahibələr verir və bu müsahibələrdə hətta Azərbaycana qarşı təhdidlər səslənir.

İctimai xadim, Qarabağ Erməniləri Hərəkatının rəhbəri Artur Ağacanov Oxu.Az-a müsahibəsində qeyd edib ki, həqiqətən də, son vaxtlar Ermənistan-Azərbaycan münasibətlərinin nizamlanması istiqamətində müəyyən mütərəqqi, intensiv hərəkətlilik nəzərə çarpırdı:

- Bu xüsusda Azərbaycan, Rusiya və Ermənistan liderlərinin Soçi görüşünü, bu yaxınlarda ABŞ Dövlət katibi Blinkenin iştirakı ilə Azərbaycan və Ermənistan xarici işlər nazirləri arasında aparılan danışıqları xatırlamaq olar. Bunların fonunda Qarabağa qeyri-qanuni gəlmiş (o, rəsmi olaraq Azərbaycan sərhədlərini keçməyib) milyarder Ruben Vardanyan amili ortaya çıxır. İndi ona Rusiya mətbuatında çıxış üçün şərait yaradılır və bu, çox şeydən xəbər verir. O, özünü sülhməramlı kimi təqdim edir, lakin tamamilə əks bəyanatlar verir. Sonra isə müəyyən “vəzifə” alır.

Hesab edirəm ki, Ruben Vardanyanla əlaqədar bütün bu “intriqalar”, onun Rusiya vətəndaşlığından imtinası ilə bağlı məqam, sadəcə, manipulyasiyadır. Onu kukla kimi idarə edənlər var və bu, göz qabağındadır. Onun Ermənistanda və ya Rusiya sülhməramlı kontingentinin Qarabağdakı müvəqqəti məsuliyyət zonasında hansı biznes maraqları ola bilər? Onun biznesi Rusiyada və digər ölkələrdə yerləşir. Görünür, Ermənistanla Azərbaycan sülh sazişini imzalamağa yaxın olduqları bir vaxtda bu kiməsə sərf etmir, ardınca vəziyyəti gərginləşdirən Vardanyan peyda olur və Rusiya mətbuatı da onu piar edir. Amma mən ümid edirəm ki, yeni ilə qədər həm sərhədin delimitasiyası və demarkasiyası, həm də sülh müqaviləsi ilə bağlı ciddi irəliləyişlər olacaq.

- Axı Rusiya üçtərəfli bəyanatların yerinə yetirilməsinin qarantıdır, bəs o zaman niyə Rusiya mətbuatında Ruben Vardanyana tribuna verilir? Bəlkə, müsahibələr peşəkarcasına həyata keçirilsəydi, bunu haradasa anlamaq olardı, lakin “Kommersant”da dərc olunan mətndən aydın görünür ki, bu, jurnalist işi yox, tərsinə rus dama oyunu, manipulyasiyadır. Belə bir versiya var ki, Rusiya sülhməramlıların Qarabağda qalma müddətini uzatmaq istəyir, Nikol Paşinyanın sülhməramlı kontingentin daha 10-20 illik mövcudluğuna razı olmasına dair açıqlaması da bunu dolayısı ilə təsdiqləyir...

- Bəli, bunlar hamısı bir-birinə bağlıdır. Nəzərə almaq lazımdır ki, Rusiya və İran bütövlükdə Cənubi Qafqazda, xüsusən də Ermənistanda olan təsir imkanlarını itirirlər. İndi bölgədə Türkiyənin nüfuzu artır. Tehran və Moskva Cənubi Qafqazdakı mövqelərini itirmək istəmirlər və buna görə də Qarabağdan möhkəm yapışıblar, düşünürlər ki, bu vasitə ilə öz mövqelərini qoruyub-saxlaya bilərlər. Amma bu, yanlış yanaşmadır.

Nə Ermənistan, nə də Qarabağdakı Vardanyan regionda heç nəyi həll etmirlər. Mənə elə gəlir ki, Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan anlayır ki, İrəvan Bakı və Ankara ilə münasibətləri yaxşılaşdırmalıdır. Erməni cəmiyyətinin bir hissəsi üçün nə qədər qəribə səslənsə də, bu, Ermənistan üçün xilasedici iqtisadi və siyasi çıxış yoludur.

Rusiya sülhməramlılarının səlahiyyət müddətinin uzadılmasına gəlincə, qalxıb Vardanyanın fiqurunu təbliğ etmək, yaxud başqa addımlar atmaq mənasızdır. Sülhməramlılar 2025-ci ildə Qarabağı tərk etmək məcburiyyətində qalacaqlar, Qarabağ erməniləri isə Azərbaycan cəmiyyətinə daha tez inteqrasiya etməyə hazır olacaqlar. Mən özüm də Azərbaycan tərəfinin icazəsi ilə oraya gəlməyə hazıram. Ruben Vardanyanın meydana çıxması isə, yeri gəlmişkən, o, əslən Qarabağ ermənisi deyil, Ermənistandandır, bir çox qüvvələrin Qarabağ ermənilərinin Azərbaycan cəmiyyətinə inteqrasiyasından ehtiyatlandığının göstəricisidir. Amma Azərbaycan xalqı öz multikulturalizmi, insani keyfiyyətləri ilə tanınır və Qarabağ erməniləri bunu qiymətləndirə biləcəklər.

Nair Əliyev