Bildiyimiz kimi, aprelin 24-də ABŞ Prezidenti Co Bayden 1915-ci il hadisələrini xatırlayarkən “erməni soyqırımı" ifadəsini dilə gətirməsi qardaş Türkiyədə olduğu qədər Azərbaycan ictimaiyyətində də narahatlıq doğurub.
Məlum bəyanatın Ermənistanın Azərbaycana ağır məğlubiyyətindən sonra verildiyini də nəzərə almaq lazımdır. Heç kəsə sirr deyil ki, Azərbaycanın kökübir qardaşı Türkiyə ilə çiyin-çiyinə verərək, qazandığı son uğurlar, 30 il düşmən tapdağı altında qalan Qarabağın işğaldan azad edilməsi Qərbdəki Bayden kimi erməni havadarlarını və türk düşmənlərini məyus edib.
Ancaq Qərb daha çox məyusluğu ABŞ-ın da təmsil olunduğu ATƏT-in Minsk Qrupunun sıyahısından kənarda qalması ilə yaşadı. ABŞ-ın rəqibi Rusiyanın vasitəçilik rolu da Qərbi narahat etməyə bilməzdi. Bundan başqa, Bayden bu ifadəni günahlandırmaq üçün deyil, təkrarlanmasın deyə istifadə etdiyini deyib. Azərbaycan Vətən müharibəsində Ermənistana döyüş meydanında qalib gəldi. Düşmən isə dinc şəhərlərimizi atəşə tutur, mülki vətəndaşlarımızı qətlə yetirirdi. Amma Azərbaycan eyni üsulla cavab vermədi. Bu nöqteyi-nəzərdən, belə də hesab etmək olar ki, Bayden bir növ ştrix altında ermənilərin özlərini günahlandıraraq onlara qonşuları ilə dinc yanaşı yaşamağın vacibliyi barədə xatırlatma mesajı verib. Yəni, ermənilər 106 il əvvəl vətəndaşı olduqları Osmanlı dövlətinə xəyanət etdiklərinə görə cəzalanıblar, 30 il əvvəl vətəndaşı olduqları Azərbaycana xaincəsinə zərbə vurduqlarına görə indi bu günə düşüblər.
Başqa bir məsələ ABŞ rəhbərinin “soyqırım” bəyanatını Ermənistanın yenə də Qarabağ məğlubiyyətindən sonra iqtisadi devidentlər xatirinə, eləcə də Rusiyanın təzyiqi ilə Türkiyə və Azərbaycanla münasibətlərini yumşalda biləcəyindən ehtiyatlandığı üçün qabaqlayıcı addım kimi vermiş ola biləcəyidir: Axı, 10 noyabr üçtərəfli birgə bəyanatı özündə kommunikasiya xətlərinin, nəqliyyat dəhlizlərinin açılmasını da ehtiva edir. Əgər Ermənistan sağlam düşüncə ilə qonşu Türkiyə və Azərbaycana qarşı ərazi iddialarından əl çəksə, Türkiyə sərhədlərini ermənilərin üzünə aça bilər. Belə olan halda ABŞ-ın əlində Türkiyəyə təzyiq vasitəsi qalmayacaqdı. Bütün hallarda hesab edirəm ki, Türkiyəyə qarşı çıxarılmış qərar Azərbaycanın da mənafeyinə ziddir və ölkəmiz adından Xarici İşlər Nazirliyi bu məsələyə münasibətini bilidirib.
Çox təəssüf ki, qondarma “erməni soyqırımı” mövzusunu siyasiləşdirərək gündəmə gətirənlər, həmin dövrdə erməni silahlı dəstələri tərəfindən 500 mindən artıq insanın kütləvi öldürülməsi halları, habelə erməni daşnakların 1918-ci ilin martında Bakıda və Azərbaycanın digər regionlarında törətdikləri kütləvi qırğınlara münasibətdə susqunluq nümayiş etdirir.
Bu gün “erməni soyqırım”ını tanıyan, ya da tanımaq istəyən ölkələrin əksəriyyəti yaxın keçmişdə bir və ya daha çox soyqırım aktına imza atıblar. Osmanlının cəlb olunduğu Birinci Dünya savaşı getdiyi vaxt ermənilərin Anadoluda üsyanları, türk kəndlərinə hücumları Osmanlını cavab tədbirləri almağa vadar etmişdi. Üsyanlarda iştirak edən, 2 milyona yaxın türkü qətlə yetirən ermənilər Yaxın Şərqə sürgün edilmişlər. Hansı ki, həmin ərazilər də yenə Osmanlı üçün önəmli sayılan Beyrut, Qüds, Bağdad, Bəsrə və s. ərazilər idi. Maraqlıdır, görəsən bu gün “erməni soyqırımı”nı tanıyan və tanımaq istəyən ölkələr özləri müharibə vaxtı belə xəyanətlə üzləşsəydilər, nə edərdilər?
Söz yox ki, Bayden bunu etməklə, erməni dairələrinə və Türkiyə əleyhinə qruplara kampaniya vədini yerinə yetirib. Bildiyimiz nkimi, o, hələ ötən il seçki kampaniyası zamanı “erməni soyqırımını tanıyan qətnaməni dəstəkləyəcəyini və universal insan hüquqlarını baş prioritet edəcəyini” bildirmişdi.
Bu məsələ sözsüz ki, ABŞ-ın və Türkiyənin bir araya gəldikləri NATO müttəfiqləri arasında münasibətlərə ziyan vuracaq. Bu nöqteyi-nəzərdən, Bayden açıq-aydın şəkildə beynəlxalq hüququ pozan, ədalətə zidd bəyanat verməklə Amerikanın maraqlarını erməni lobbisinə qurban vermişdir. Ağ Ev rəhbərinin bu səhvini başa düşən ABŞ generaliteti artıq həmin səhvi malalamağa çalışır. Çünki Türkiyə NATO-nun çox önəmli üzvüdür, Türkiyə ordusu NATO-da gücünə görə ikinci yerdədir.
Bu gün Azərbaycan sərhədçilərinin Vətən müharibəsində geri qaytarılmış torpaqlarımızın hər qarışını qorumaq üçün necə cəsurluq nümayiş etdirdiklərini, düşmənin təxribat cəhdlərinin qarşısını necə aldıqlarını əks etdirən video-görüntülərə baxanda adamın qəlbi qürur hissi ilə doğlur və əmin olursan ki, düşmən və onun havadarlarının Türk Dünyasının bayraqdarları olan Türkiyə və Azərbaycana təzyiq etmək planları iflasa məhkumdur.
Manaf Manafov,
Pirallahı Rayon Mənzil Kommunal Təsərrüfatları Birliyinin rəisi
