Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan zəlzələdən zərərgörən bölgələrə səfərini davam etdirir.

"TRT Haber” xəbər verir ki, Ərdoğan bu gün Adıyaman və Malatyaya səfər edəcək.

Türkiyə lideri həmin ərazilərdə görülən işlərlə tanış olacaq.

Xatırladaq ki, Ərdoğan bundan əvvəl zəlzələ nəticəsində dağıntıların baş verdiyi Kahramanmara, Hatay, Osmaniye, Qaziantep və Kilisə səfər edib.

Türkiyə və Suriyanı viran qoyan zəlzələ 4 milyard dollardan çox iqtisadi itkiyə səbəb ola bilər.

Bu barədə “Fitch Ratings” açıqlama yayıb.

“Hər gün iqtisadi itkilər artdığı üçün maddi zərərləri təxmin etmək çətindir. Lakin bu itkilərin 4 milyard və ya daha çox olması ehtimalı var”, - deyə açıqlamada bildirilir.

“Fitch Ratings” əlavə edib ki, zəlzələ olan bölgədə sığorta əhatəsi aşağı olduğundan sığorta zərərlərinin təxminən 1 milyard dollar olacağı ehtimal edilir.

Zəlzələ sonrası Crush (Əzilmə sindromu) adətən zəlzələ, mədən qəzası, partlayış kimi hadisələrdən sonra görülən bir sindromdur.

Nərimanov Tibb Mərkəzinin həkim-pediatrı Sevil Orucova bu sindrom və yardım barədə məlumat verib.
Əzilmə sindromu uzun müddət sıxılma və hərəkətsizlik nəticəsində yaranır. Bu sindromda əzələlərdə şiddətli əzilmə və zədələnmələr baş verir. Əzilmə sindromu nəticəsində şok, böyrək çatışmazlığı, ürək və tənəffüs çatışmazlığı görülə bilər. Nəticədə əzələ şişməsi Crush sindromuna səbəb ola bilər.

Zəlzələlərdə travmanın (xarici amillərin yaratdığı regional zədə) birbaşa təsirindən sonra ən çox görülən ölüm səbəbi əzilmə sindromudur. Əzilmə sindromu əzilmə, uzun müddət sıxılma və hərəkətsizlik nəticəsində yaranır, sürətli və effektiv müalicə tətbiq edilmədikdə əzələlərin həddindən artıq əzilməsi ölümlə nəticələnə bilər.

Əzilmə sindromunun əlamətləri

Əzilmə sindromu böyük əzələ kütləsi əzildikdə və ya zədələndikdə baş verir.

Dağıntıların altında qalan əzalarda hərəkət pozğunluqları və şişlik/gərginlik baş verə bilər. Bu əzada nəbz hiss olunmaya bilər.

Əzilmə sindromu olan şəxs dağıntılar altından çıxanda sağlam görünə bilər. Ancaq bir müddət sonra əzilmiş toxuma zülalları qana qarışır, ürək və ağciyərlər, xüsusilə böyrəklər bu vəziyyətdən təsirlənir.

Crush sindromunun ən parlaq simptomu sidiyin qəhvəyi rəngidir.

Yorğunluq, ödem, aşağı təzyiq görünə bilər. Şok mümkündür. Bədənin kimyası pozulduğu üçün qusma baş verə bilər. Qanda karbamid, sidik turşusu, kalium və fosfat yüksələ bilər.

Əzilmə sindromunun müalicəsi

Crush sindromunun inkişaf etmiş səviyyələrinin böyrək çatışmazlığına səbəb olduğu bilinir. Bu səbəblə Crush sindromunda ilk növbədə böyrəklərə olan mənfi təsir azalmağa çalışılır. Müalicədə erkən müdaxilə çox vacibdir. Dağıntılar altından çıxarılan şəxsə “İlk yardım” göstərilir.

Əzilmə sindromunun təsbitindən sonra tətbiq edilən ilk üsul adətən maye nisbətini artırmaqdır. Kaliumun dəyəri aşağı salınmalıdır. Əzilmə sindromunda müalicə mütəxəssislər tərəfindən aparılmalıdır.Əzilmə sindromunun inkişafı üçün ən az 4 saat təzyiq lazım olduğunu söyləyən araşdırmalara əlavə olaraq, bəzi araşdırmalar sindromun hətta 1 saat ərzində inkişaf etdiyini ortaya qoyur. Hiperkalemiya və hipokalsemiya nəticəsində aritmiya (ürək ritminin pozulması) baş verə bilər və bu, xəstənin ölümünə səbəb ola bilər. Buna görə də, sağ qalanların təxliyəsi zamanı müalicə mümkün qədər tez başlamalı və sağalma zamanı davam etdirilməlidir

Axtarış-xilasetmə və tibbi qruplar Crush sindromunun ümumi və böyrəklərə mənfi təsirlərinin qarşısını almaq üçün çox erkən və tez hərəkət etməlidirlər. Bu nöqtədə dağıntılar altında bir adam təsbit edildikdə, qrupların müraciət etmələri lazım olan ilk yardım müdaxilələri var.

- Çöküntü altında olan şəxsin hər hansı ətrafı (qol - ayaq) göründükdə saatda 1,5 litr həcmində izotonik NaCl (natrium xlorid) məhlulu vurulur.

- Bədəninizin tam azad olması üçün 45-90 dəqiqə çəkə bilər. Bu mərhələdə həll tətbiq olunmağa davam edir.

- Xəstə çıxarıldıqdan sonra ilk növbədə onun sidiyə çıxa bilib-bilmədiyini yoxlamaq üçün Foley kateteri (sidik kateteri) qoyulur. Sidiyə çıxa bilməyən insanlarda ilk növbədə hipovolemiya əlamətləri (aşağı təzyiq, filiform nəbz, soyuq tərləmə və s.) yoxlanılır. Tapıntılar varsa, hipovolemiya ən uyğun həll yollarından (qan, plazma, qanaxma olan xəstələrdə izotonik NaCl) istifadə edilir. Sidik ifraz etməyən xəstələrə xaric etdikləri bütün mayedən təxminən 1000-1500 ml daha çox maye verilir.

- Dağıntılardan çıxarıldıqdan sonra sağlamlıq müəssisəsinə gedənə qədər az miqdarda sidik axımı olan xəstələrdə mannitol-qələvi sidikqovucu müalicə başlanır. Bu müalicə hiperkalemiya və kəskin böyrək çatışmazlığının qarşısının alınmasında çox vacibdir.

Qanaxma

Qanın hər hansı səbəbdən ekstravazasiyası qanaxma adlanır. Qanaxma həmişə təhlükəlidir. Bu, zəiflik, şok və ölümlə nəticələnə bilər. Daxili və/və ya xarici qanaxma şəklində ola bilər. Əsas həyat dəstəyindən sonra müalicədə üstünlük təşkil edir. Yetkinlərdə 500 millilitrdən, uşaqlarda 100-300 millilitrdən, körpələrdə isə 30 mililitrdən çox (xüsusilə 10 dəqiqə ərzində) qanaxma təhlükə yaradır. Ən çox qanaxma 6-10 dəqiqə ərzində damar spazmı və laxtalanma ilə dayanır. Bu təcili vəziyyətdir və dərhal xəstəxanaya göndərilməlidir.

Şok zamanı ilk yardım

Zərərçəkən arxası üstə qoyulmalıdır. Qanama və şokla bağlı tapıntılar; görünən qanaxma, solğun dəri, əzalarda soyuqluq, sürətli nəbz. Ayaqların altına dayaq qoyularaq 20-30 sm qaldırılmalı, yaralı yorğanla sarılmalı (varsa sarğı və turniket görünə bilər), tibbi yardım gələnə qədər bu vəziyyət saxlanılmalı, tənəffüs və nəbz olmalıdır. 3-5 dəqiqəlik fasilələrlə yoxlanılmalıdır.

Amputasiya zamanı ilk yardım

Xəsarət almış şəxs kürəyi üstə uzanmalı, ayaqları 20-30 sm yuxarı qaldırılmalı, turniket qoyulmalı (kəsilən əzadan 3-4 barmaq yuxarı), cırılmış hissə təmiz, suya davamlı plastik torbaya qoyulmalı, cırılmış hissənin qoyulduğu çanta, içində buz olan ikinci torbaya (qırıq parça birbaşa buz və ya suya qoyulmur), çanta təmiz parça ilə bükülməli və yaralı ilə eyni nəqliyyat vasitəsinə qoyulmalıdır. , üzərinə xəstənin adı və soyadı yazılmalı, müdaxiləni sürətləndirmək üçün nəqliyyat zamanı tibb bölmələri məlumatlandırılmalıdır.

Xarici qanaxmaya nəzarət

Qanayan yerə təzyiq edilməli (barmaq ilə təmiz bir parça ilə), qanaxma dayanmazsa, ovuc içi ilə təzyiq artırılmalı, qanaxma dayanana qədər təzyiq davam etdirilməlidir, əgər birinci olarsa. parça qanla islanır, üzərinə ikinci parça qoyun (Qızıl qayda: birinci parçanı qaldırmadan) və basmağa davam edin.Yara ucunda rəng dəyişikliyi və nəbz yoxlanılmalıdır.

Sınıqlar üçün ilk yardım

Oynaqın və ya sınıq yerinin hərəkətinin qarşısını almaq üçün AŞPAQLANMALI (sabit), sınıq nahiyəyə soyuq tətbiq (buz tətbiqi), qol və ayaqlarda olan sınıqlar ürək səviyyəsindən yuxarı qaldırılmalıdır. düzəldildikdən sonra. Ayaq-diz və ayaq biləyi oynağını örtmək üçün bərabər uzunluqda iki şin seçilməlidir (uzun taxtadan istifadə etmək olar), şin ayağın hər iki tərəfinə uyğun şəkildə qoyulmalı və geniş sarğı ilə bağlanmalıdır. Bud-hip və diz oynağını örtmək üçün iki şin seçilməlidir, onlardan biri qoltuqaltına çatmaq üçün kifayət qədər uzunluqda olmalıdır, gövdə səviyyəsində iki və ya üç enli sarğı istifadə edərək, ayağın hər iki tərəfinə uyğun şəkildə yerləşdirilməlidir və ayaq səviyyəsində, diz səviyyəsində iki və ya üç geniş sarğı istifadə edərək, ayaq biləyində geniş bir sarğı, 8 şəklini meydana gətirən bir sarğı ilə bağlanmalıdır.

Türkiyədə zəlzələ nəticəsində həlak olanların sayı 6000-i ötüb.

Türkiyənin Fövqəladə Halların İdarə edilməsi Agentliyinə (AFAD) istinadən xəbər verir ki, ölənlərin sayı 6234 nəfərə çatıb.

Yaralıların sayı isə 37 011 nəfərə yüksəlib.

Türkiyədə baş verən zəlzələdə zərərçəkənlərə kömək məqsədilə Bakıda yardım kampaniyası başladılıb.

Yardımlar Babək prospektində yerləşən “Doğtaş” mebel mağazasında toplanılır.

Mağazanın anbarı yardım qutuları ilə dolduğundan qablaşdırma “Doğtaş” ilə üzbəüz körpünün altında aparılır.

Hazırda sözügedən ərazidə izdiham yaşanmaqdadır.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev fevralın 6-da Türkiyə Respublikasının Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğana zəng edib.

Dövlətimizin başçısı Türkiyədə baş vermiş zəlzələ nəticəsində çoxsaylı insan tələfatı və dağıntılarla bağlı xəbərin Azərbaycanı çox sarsıtdığını və kədərləndirdiyini dedi.

Prezident İlham Əliyev zəlzələ zamanı həlak olanlarla bağlı Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğana, onların ailələrinə və qardaş Türkiyə xalqına şəxsən öz adından və xalqımız adından başsağlığı çatdırdı, yaralananların tezliklə şəfa tapmasını dilədiyini bildirdi.

Azərbaycan Prezidenti qeyd etdi ki, bu, böyük fəlakətdir və ölkəmiz Türkiyənin bu dərdinə şərik çıxır. Dövlətimizin başçısı vurğuladı ki, Azərbaycan və Türkiyə hər zaman bir-birinin yanındadır.

Rəcəb Tayyib Ərdoğan zəngə və başsağlığına görə dərin təşəkkürünü bildirdi.

Dövlətimizin başçısı dedi ki, onun tapşırığına əsasən, 420 nəfərdən ibarət xilasedici heyət artıq qardaş ölkəyə göndərilib və hadisə yerinə çatan kimi Türkiyədən olan həmkarları ilə birlikdə dərhal fəaliyyətə başlayacaq.

Prezident İlham Əliyev vurğuladı ki, ehtiyac duyulan ləvazimatlarla bağlı yardım da yaxın vaxtlarda qardaş ölkəyə yola salınacaq.

Türkiyə Prezidenti bu qardaş dəstəyinə görə dövlətimizin başçısına və Azərbaycan xalqına minnətdarlığını ifadə etdi.

Bu gün səhər saatlarında baş verən güclü zəlzələlər nəticəsində dağıntılar altında qalanların xilas edilməsi üçün Türkiyəyə ilk yardım qardaş ölkə - Azərbaycan tərəfindən göndərilir.

Ən qısa zamanda Azərbaycan tərəfindən ikinci təyyarənin göndərilməsi də nəzərdə tutulur. 

Yardıma çadırlar, yataq dəstləri, tibbi ləvazimatlar və digər zəruri vasitələr daxildir. 

Zəlzələ Kahramanmaraş, Malatya, Qaziantep, Adana, Antalya, Şanlıurfa və digər şəhərlərdə müxtəlif dərəcədə hiss edilib. 

Malatyada 150-yə yaxın bina dağılıb, 3 ölü və xeyli sayda itkin var. Şanlıurfada zəlzələdən zərər çəkənlərin sayı daha çoxdur. İlkin məlumata görə, şəhərdə zəlzələ nəticəsində ölənlərin sayı 15-ə çatıb.

Türkiyənin daxili işlər naziri Süleyman Soylu bildirib ki, ölkədə 4-cü dərəcəli həyəcan təbili elan edilib. Nazir hələ ki, dağıntı və tələfat barədə konkret rəqəm səsləndirməyib. 

***

İlkin məlumata görə, zəlzələnin episentri olan Kahramanmaraşda təbii fəlakət 7,4 bal gücündə hiss edilib, Malatyada 23 ölü, 420 yaralı, Şanlıurfada 18 ölü, 67 yaralı, Diyarbakırda 6 ölü, 79 yaralı, Osmaniyedə isə 5 ölü var. 

2022/2023-cü tədris ilində ümumtəhsil müəssisələrinin buraxılış sinif şagirdləri haqqında məlumatların həmin təhsil müəssisələri tərəfindən “Şagird-məzun” dövlət elektron məlumat sisteminə daxil edilməsi və ilkin təsdiq edilməsi prosesi yekunlaşmaq üzrədir.

Dövlət İmtahan Mərkəzindən Oxu.Az-a verilən xəbərə görə, ümumtəhsil məktəbləri tərəfindən tam orta təhsil səviyyəsi (XI sinif) üzrə sayı təqdim edilmiş 98777 nəfərdən 98603 nəfər (99.82%) şagird, ümumi orta təhsil səviyyəsi (IX sinif) üzrə sayı təqdim edilmiş 145061 nəfərdən 144585 nəfər (99.67%) şagird, peşə təhsili müəssisələri tərəfindən tam orta təhsil səviyyəsi üzrə sayı təqdim edilmiş 2834 nəfərdən 2802 nəfər (99.87%) şagird barədə məlumatlar “Şagird-məzun” dövlət elektron məlumat sisteminə daxil edilib.

Buraxılış imtahanlarının keçirilməsinə az müddət qaldığını nəzərə alaraq məlumatları sistemə daxil edilməmiş şagirdlərin təhsil aldığı ümumtəhsil müəssisələri rəhbərlərinin və əlaqələndiricilərinin nəzərinə çatdırırıq ki, buraxılış sinif şagirdlərinin məlumatları sistemə vaxtında, düzgün və tam şəkildə daxil edilməlidir. Həmçinin həmin şagirdlərin valideynlərindən xahiş olunur ki, övladları üçün şəxsiyyəti təsdiq edən sənədi vaxtında əldə edərək məktəbə təqdim etsinlər.