2020-ci ilin 44 günlük müharibəsinin sonunda imzalanmış 10 Noyabr bəyanatından sonra Rusiya sülhməramlı kontingentinin bölgəyə yerləşdirilməsi Rusiyanın münaqişənin tənzimlənməsi istiqamətində vasitəçilik fəaliyyətlərində nə qədər səmimi olduğunu göstərməsi, 30 il ərzində səsləndirilən bəyanat və çağırışlarda nəyi hədəflədiyini sübut etməsi baxımından unikal imkan idi.

Lakin təbii ki, Azərbaycan ərazilərində müvəqqəti yerləşdirilmiş Rusiya sülhməramlılarından başlıca gözlənti 10 Noyabr bəyanatının müddəalarının həyata keçirilməsinə dəstək vermələriydi. Təəssüf ki, əvvəllər olduğu kimi, Rusiya və onun Ordusu Azərbaycan xalqını bu dəfə də yanıltmadı. Məramı sülh sayılan Rusiya hərbçiləri daha çox Qarabağda sülhü əngəlləyən addımlara yol verməklə diqqət çəkirlər.

Əsas məqam odur ki, üçtərəfli bəyanatın 4-cü bəndinə əsasən, sülhməramlı kontingent Azərbaycanın Qarabağ bölgəsinə yerləşdiriləndə paralel olaraq qanunsuz erməni silahlı qüvvələrinin çıxarılması təmin edilməli idi. Lakin iki il keçməsinə baxmayaraq, ortada hələ də konkret nəticə yoxdur.

Rusiya sülhməramlıları nə 10 Noyabr bəyanatına uyğun olaraq qanunsuz erməni silahlı dəstələrini Azərbaycan ərazilərindən çıxarmağa çalışır, nə də öz fəaliyyətlərində tərəfsiz mövqe nümayiş etdirir. Əksinə, bu silahlı dəstələrə Rusiya sülhməramlılarının müvəqqəti nəzarətində olan dəhliz və yollarla silah-sursat daşınır, Azərbaycan ərazilərinin çirkləndirilməsində istifadə edilən minalar çatdırılır. Cəmi bir həftə əvvəl Laçın rayonundakı Sarıbaba yüksəkliyinin şimal hissəsində qanunsuz erməni silahlı dəstələri tərəfindən basdırılan minaların aşkarlanması faktı da bunu sübut edir. 2021-ci ildə Ermənistanda istehsalı edilmiş bu minalar Azərbaycanın humanist məqsədlərlə istifadə edilməsi üçün Rusiya sülhməramlılarının nəzarətinə verdiyi Laçın dəhlizi vasitəsilə separatçı qüvvələrə silah-sursat daşınmasına təsdiq edir.

Məhdud sayda hərbi qulluqçu ilə məhdud müddətə - cəmi 5 illik bölgəyə göndərilən Rusiya kontingenti həm də sülhü qorumaqla tərəflər arasında etimad inşasına şərait yaratmalı idi. Bunun üçün onlardan ilk növbədə öz öhdəliklərini yerinə yetirmələri, neytrallıq sərgiləmələri tələb olunurdu. Lakin sülhməramlı kontingentin komandanlığının, eləcə də Rusiya Müdafiə Nazirliyinin ötən müddətdə Azərbaycana qarşı yol verdiyi yanlışlıqlar bu istiqamətdəki gözləntiləri doğrultmur.

Yol verilmiş səhvlərə nümunə olaraq Azərbaycanın yaşayış məntəqələrinin qondarma erməni adları ilə təqdim edilməsini göstərmək olar. Ağdərə və Xocavənd rayonlarının Rusiya Müdafiə Nazirliyi tərəfindən Mardakert və Martuni kimi qeyd olunması ermənilərin Azərbaycan xalqının tarixi toponimlərini dəyişdirmək cəhdlərinə dəstək verməklə yanaşı, iki ölkə arasında müttəfiqlik münasibətlərinə kölgə salır. Bu, həm də Rusiyanın rəsmi mövqeyi ilə də ziddiyyət təşkil edir.

Rusiya sülhməramlı komandanlığı toponim məsələsinin Azərbaycan üçün həssas olduğunu çox yaxşı anlayır. Azərbaycan xalqı ermənilərin işğal altındakı tarixi yurd-yuvamızı eybəcər adlarla çağırmasını yaxşı xatırlayır və bu qondarma adlar həmin dövrdə işğalın alçaldıcılığını artırmaqdan savayı bir məqsədə xidmət etmirdi. Bəs Rusiya Müdafiə Nazirliyinin ərazilərini bu cür qondarma adlarla göstərməsi nəyə xidmət edir? Sülhə xidmət etmədiyi aydındır. Ona görə də Rusiya MN, sülhməramlı komandanlığı bu məsələ ilə bağlı anlaşılmaz mövqeyini düzəltməli, Rusiyanın rəsmi mövqeyinə uyğunlaşdırmalıdır.

Azərbaycan haqlı olaraq öz ərazilərində, Rusiya sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdirildiyi rayonlarında 3-cü növ hərbi birləşmələrin, qondarma qurumların və toponimlərin mövcudluğunu qəbul etmir.

Bundan başqa, Rusiya MN informasiya bülletenlərində birtərəfli, qərəzli mövqe tutaraq, Azərbaycan Ordusunun atəşkəsi pozmasına dair böhtan xarakterli məlumatlar paylaşır. Qeyri-qanuni erməni dəstələrinin atəşkəsi pozmasına dair Azərbaycan MN-in təqdim etdiyi faktları isə bülletenlərinə daxil etmir. Sarıbaba yüksəkliyində qanunsuz erməni silahlı dəstələri tərəfindən basdırılan minaların aşkarlandığı əraziyə Rusiya sülhməramlı kontingentinin komandanının iştirakı ilə baxış keçirilir, ancaq bu fakt da Rusiya MN-in hesabatında əksini tapmır. Bəlkə yoldaş Volkov hesab edir ki, həmin minaları Sarıbaba yüksəkliyinə quşlar dimdiyində daşıyıb?

Bu arada isə separatçı rejim artıq Rusiya sülhməramlılarının bölgədəki mövcudluğunu özünün mövcudluğu kimi, de-fakto vəziyyətin davam etdirilməsinin qarantı kimi qəbul etməyə başlayıb və bunun uzadılması üçün əlindən gələni edir. Şübhə yoxdur ki, qanunsuz erməni dəstələrinin Rusiya əsgərinin arxasında gizlənərək Xankəndinin bir addımlığındakı Azərbaycan hərbçilərinə atəş açmasının məqsədi Qarabağda gərginliyin davam etməsi görüntüsü yaradaraq sülhməramlıların mövcudluğuna süni ehtiyac formalaşdırmaqdır.

Rusiya sülhməramlılarının komandanlığı isə bunu bilsə də, həmin dəstələrə heç bir təzyiq göstərmir. Əksinə, ordumuzla bağlı reallıqdan kənar məlumatlar yaymaqla, öz xəritələrində tarixi Azərbaycan toponimlərini qondarma adlarla təqdim etməklə neytrallığını pozur, xoşagəlməz abı-havanın ömrünü daha da uzadır. Sülhməramlılar bu davranışları ilə bir ovuc separatçının və qanunsuz erməni dəstəsinin alətinə çevrildiyini anlamırmı? Yoxsa bu vəziyyət onların özlərinə də sərf edir?

Əminliklə söyləmək olar ki, həm Ermənistan rəhbərliyinin, həm də Qarabağdakı separatçı tör-töküntülərinin hazırda yeganə məqsədi Qarabağdakı Rusiya sülhməramlılarının mandatını uzatmaqdır. Ermənistanın baş naziri Paşinyan da son iki ildə sülhməramlı missiyaya uyğun gəlməyən fəaliyyətlə məşğul olan, Azərbaycan ictimaiyyətinin etimadını gündən-günə itirən Rusiya sülhməramlılarının mandatının qeyri-müəyyən müddətə uzadılmasını açıq şəkildə bəyan edir.

Azərbaycan xalqı Rusiya sülhməramlılarından birmənalı olaraq tərəfsizlik gözləyir. Bu, yalnız beynəlxalq hüququn normalarına, xüsusilə də ölkələrin ərazi bütövlüyü prinsipinə əsaslanıldığı zaman, eyni zamanda 10 noyabr bəyanatında göstərildiyi kimi, qanunsuz silahlı birləşmələrin Azərbaycan ərazisindən çıxarılması ilə mümkündür.

Son iki ildə Rusiya sülhməramlılarının davamlı olaraq anlaşılmaz mövqedən çıxış etməsi, ondan gözlənilənləri doğrultmaması “Azərbaycana sülhməramlı lazımdırmı” sualını meydana çıxarır. Rəsmi Bakı sülhməramlıların mandatının uzadılması məsələsini yəqin ki, məhz bu aspektdən qiymətləndirəcək.

Rusiya hərbi kontingentinin Qarabağdakı sülhməramlı fəaliyyəti 30 il davam etdirilən sülh danışıqları ilə bir çox paralelliyə malikdir. Sözügedən danışıqlar tarixi ədalətin, beynəlxalq hüququn prinsiplərinin bərqərar olunmasına xidmət etməkdən daha çox, ermənilərin işğal altındakı ərazilərdə de-fakto vəziyyəti əbədiləşdirməsinə yardım edən alətə çevirilmişdi. Bir gün Bakının səbri tükəndi və onilliklər boyunca davam edən işğalı 44 günə öz biləyinin gücü ilə bitirdi.

Ermənilərin sülh sözü keçən bütün anlayışları öz məqsədlərinə çatmaları üçün vasitəyə çevirməsi bizə yaxşı məlumdur. 30 il “sülh danışıqları”nı alətə çevirən ermənilər indi “sülh fəaliyyətini” öz məqsədləri üçün istismar etmək niyyətindədirlər. Lakin sağlam məntiq separatçılar və onların havadarlarının ötən dövrün hərbi-siyasi gedişatından nəticə çıxarmalı olduğunu deyir.

Həm ermənilər, həm də sülhməramlı kontingent de-fakto vəziyyətin saxlanılmasına deyil, bölgədə dayanıqlı sülhə çalışmalı və hər bir dövlət kimi Azərbaycanın da ərazi bütövlüyünə olan həssaslığını anlamağa borcludur.

30 il ərzində istehkamlar inşa edərək, müdafiə sədləri çəkərək möhkəmlənməyə çalışan ermənilərə Azərbaycan ordusu 44 günə alçaldıcı məğlubiyyət yaşatdı. İndi Xankəndini ovcunun içində görən, Laçını, Kəlbəcəri nəzarətə götürmüş, müasir müharibə təcrübəsi olan Azərbaycan ordusunun bu qanunsuz silahlı dəstələri tam zərərsizləşdirməsi üçün kiçik bir antiterror əməliyyatı kifayət edir.

Əvvəllər əbədi işğala inanan ermənilərin indi əbədi sülhməramlı fəaliyyətə inanması gələcək gərginliklərin toxumunu əkməkdən başqa bir şeyə xidmət etmir. Ermənilərin Azərbaycan ərazisindəki bundan sonrakı mövcudluğu yalnız Azərbaycanın ərazi bütövlüyü çərçivəsində əldə edilmiş dayanıqlı sülhlə mümkündür. Yaxşı olar ki, Rusiya sülhməramlıları da bunu anlasın və fəaliyyətlərini bu istiqamətdə qurub, müddətləri bitəndə ölkələrinə dönsünlər.

APA Analytics

Ekoloji təhsil və tərbiyə problemi bu gün hamını – alimləri, müəllimləri, metodistləri və ilk növbədə sosial cəmiyyəti düşündürən mühüm məsələlərdəndir. Dünyanın müasir elmi mənzərəsini əlçatan səviyyədə formalaşdırmaq, insan faktorunun bu dünyada yeri və onun təbiətlə münasibətlərinin xüsusiyyətləri haqqında təsəvvür yaratmaq üçün təhsil alanlara  mütləq olaraq ekoloji bilikləri öyrədilməsi vacibdir.

Bir çox aktual problemlərin  həllində təhsil müəssisələrinin özünəməxsus geniş imkanlarının olması sirr deyil. Ekoloji problemlərin tüğyan etdiyi bu günümüzdə ətraf mühiti qorumağı bacaran insanların yetişdirilməsi problemi həmişəkindən daha vacibdir və hər bir insanın, xüsusi ilə yeniyetmə və gənclərin ekoloji məsələlərdə savadlı olması mütləq sayılmalıdır. Təbiətlə harmoniyada yaşamağa qadir insan yetişdirilməsi məktəbin ən mühüm vəzifələrindən biridir.

Ətraf mühit amillərinin təhlilindən belə nəticəyə gəlmək olar ki, onların bir çoxu (temperatur, rütubət, işıqlandırma və s.) fiziki kəmiyyətlər və anlayışlardır ki, bu da ekoloji problemlərin həllində önəmli rol oynayır. Ona görə də bu məsələlərlə bağlı anlayışların təhsil müəssisələrinin Təhsil Proqramlarına gətirilməsi aktual olaraq gündəmdə  qalmaqdadır.

Məlumdur ki, ekoloji təhsil universal olmalıdır. Ümumbəşəri ekoloji təhsil strategiyası həm də onun davamlılığını, yəni fərdin inkişafına və fəaliyyət formalarının dəyişməsinə uyğun olaraq həyat boyu öyrənmə ehtiyacını nəzərdə tutur. Ekoloji təhsilin təməli isə orta məktəblərdə xüsusilə fizikanın tədrisi prosesi zamanı qoyulur.

Orta məktəb fizika kursunda  təbiətin  fundamental qanunları ilə yanaşı istehsal proseslərinin əsasları da öyrədildiyindən, burada şagirdlərə ekoloji  tərbiyənin aşılanması üçün geniş imkanlar mövcuddur. Fizika kursunun proqram materialının məzmunu məktəbliləri mövcud ekoloji böhranın fiziki-texniki aspektini və ondan çıxış yollarını göstərən bir sıra fikirlərlə tanış etməyə imkan verir. Fizika elmi müasir elmi-texniki prosesin özəyidir, onun nailiyyətləri müasir texnologiyanın əsasında dayanır. Bu, şagirdlərə insanın təbiətə təsirinin getdikcə artan miqyasını, bir sıra sosial nəticələrini və ətraf mühitin çirklənmədən qorunmasının müasir problemlərinin həllini göstərməyə imkan verir. Fizika fənnini tədris edərkən şagirdləri təbiətin və onun mühafizəsinin öyrənilməsinin müasir metodları ilə tanış etmək, dövrün digər fənləri üzrə bilikləri ümumiləşdirmək imkanı var.

Fizikanın tədrisi prosesində nəzərdə tutulan  ekoloji bilikləri 3 əsas istiqamət üzrə qruplaşdırmaq olar:

1. Təbii mühit və insan fəaliyyətinin ona mənfi təsiri.
2. Təbiəti qorumaq.
3.  Təbii ehtiyatlardan səmərəli istifadə və ekoloji problemlərin həlli yolları.

Ekoloji biliklərin məzmunu seçilərkən bir sıra məsələlərə diqqət yetirilməsi vacibdir:

1. Verilən ekoloji informasiya fizika kursunun məzmunu ilə əlaqəli olmalı və onların istifadəsi fiziki bilikləri dəqiqləşdirməyə və dərinləşdirməyə yönəldilməlidir;
2. nəzərdən keçirilən ekoloji materiallar elmi xarakter daşımalıdır;
3. öyrənilən məsələlərdə şagirdlərin təfəkkürünün yaşla bağlı xüsusiyyətləri nəzərə alınmalı və məlumatlar onların zehni fəaliyyətini aktivləşdirməli, assosiativ təfəkkürün inkişafına töhfə verməlidir.

 21-ci əsrdə bəşəriyyət təbiətlə münasibətini yeni prinsiplər əsasında qurmalı olacaq ki, bunlardan da ən əsası eko-səmərəlilikdir. Bu biliklər isə şagirdlərə daha sistemli və əlaqəli şəkildə təbiət fənn  müəllimləri tərəfindən aşılanmalıdır. Təhsil alanları  təbiət, insan və ətraf mühit, ekologiya və sağlamlıq arasında mürəkkəb qarşılıqlı əlaqə dünyası ilə tanış etmək-bu, mühüm və məsuliyyətli işdir, çünki gənc nəslin ekoloji əxlaqı onun nəticələrindən asılıdır. Təbiətimiz  bizim sahib olduğumuz hər şeydir və həyatın ən böyük dəyəri elə həyatın özüdür.

Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin nəzdində

Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Kollecinin fizika müəllimi

Cəmilə Səlimova

Heydər Əliyev – 100

Tarix yaradan və tarixdə yaşayan insan

Heydər Əliyev şəxsiyyəti Azərbaycan xalqının tarixində, təfəkküründə böyük iz buraxmış nadir incilərdən biridir. Bütün ömrünü öz xalqına xərcləyən, onun etmadını daim doğrultmağa çalışan dövlət xadimi çiyinlərində bütöv bir xalqın varlığını, dövlətçilik ideyalarını, sonadək daşıyan fenomen idi.

 Dövlət qurmaq, onu yaşatmaq heç də bütün xalqlara nəsib olmur. Tarixdə vaxtı ilə dövləti olan, sonra müxtəlif səbəblərdən varlığına son qoyulan neçə-neçə dövlətlər olmuşdur. Dövləti qurmaq və onu saxlamaq üçün böyük lider, şəxsiyyət lazımdır. Məhz bu faktor dövlətin uğurlarına, onun fəaliyyətinə təkanverici amillərdən biridir.

Müasir Azərbaycanın tarixinə nəzər saldıqda ölkənin gələcəyinə istiqamətlənmiş davamlı inkişafı təmin edən siyasi liderin təzahürlərini görürük. XX əsr tarixində dünya siyasətində qəbul edilən fenomen şəxsiyyət Heydər Əliyevin yaratdığı milli dövlətçilik tarixin bizə bəxş etdiyi milli sərvətdir və onun dəyərini dərk etməliyik.

İstər Azərbaycan tarixində, istərsə də xalqın yaddaşında Heydər Əliyev müstəqil və suveren dövlətin simvolu, xarizmatik siyasət dahisi, cəsur insan və ən böyük vətəndaş kimi qalacaqdır.

Müstəqil Azərbaycanda elə bir sahə yoxdur ki, onun inkişafında Heydər Əliyevin zəhməti olmasın. Respublikaya rəhbərlik etdiyi bütün dövrlərdə Azərbaycan elminə, mədəniyyətinə göstərdiyi diqqqət və qayğı onun müdrik siyasətinin başlıca prioritetlərindən biri idi. O, bütün fəaliyyəti dövründə elmin, ədəbiyyatın, incəsənətin nailiyyətlərindən faydalanırdı.

Ümummilli lider  Azərbaycanın ən yeni tarixində bütöv bir dövrü özündə izhar edən, müstəqil dövlətin siyasi, iqtisadi, hüquqi, sosial-mədəni, elmi əsaslarını yaradan, onların ardıcıl inkişafını təmin edən siyasi kursun və milli inkişaf strategiyasının müəllifidir.

Bu gün dünyada gedən proseslərdən kənarda qalmamağımız,  qlobal dünya ilə hesablaşmağımız onun siyasi potensialının nəticəsidir.  Bu gün bu siyasəti tam şəkildə uğurla həyata keçirən Ulu Öndərin siyasi davamçısı olan prezident İlham Əliyev vardır. Bu gün biz azərbaycanlıların ölkəmiz haqda danışanda fəxr edə biləcəyi, qürurla öyünəcəyi çox uğurları vardır. Bu uğurların hər biri  Heydər Əliyevin adı ilə bağlıdır.

Ulu öndər Heydər Əliyev hələ Sovet Azərbaycanını idarə etdiyi bir zamanda milli təfəkkürün inkişafına, ana dilinin qorunub saxlanmasına ciddi cəhdlə çalışırdı. O,  Azərbaycan dilinin həqiqi dövlət dili statusu əldə etməsi yönündə yorulmaz və ardıcıl fəaliyyət göstərdi. Çünki milli özünüdərki sağlam ideoloji təməllər əsasında möhkəmləndirmək və buna nail olmaq  böyük əhəmiyyət kəsb edirdi. Bunun nəticəsi olaraq, Ümummilli lider Heydər Əliyevin sistematik səyləri və yorulmaz fəaliyyəti nəticəsində 1978-ci il Konstitusiyasında Azərbaycan dilinin sovet Azərbaycanında dövlət dili statusu təsbit olundu. 

Azərbaycan dilinin idarəçilikdə geniş tətbiqi, fikir, düşüncə sahiblərinin, yaradıcı insanların keçmiş ittifaq miqyasında yubileylərinin keçirilməsi, elmi, ədəbi, mədəni abidələrin planlı şəkildə tədqiqi və nəşri Ulu öndərin milli dövlətçiliyimizin ideoloji əsaslarının möhkəmləndirilməsi istiqamətində məqsədyönlü fəaliyyətinin praktik səmərəli nəticələri idi.

Onun xalq üçün gördüyü xidmətlər və fədakarlıqlar "milli lider" çərçivəsinə, hüdudlarına sığmır. Məhz bunlar Ulu öndərin Azərbaycan xalqının yaddaşında, və qəlbində təmənnasız şəkildə yer alıb.  

Yerləşdiyi coğrafiya, zəngin təbiəti, Şərq və Qərbin qapısı adlanan Azərbaycan tarix boyu diqqət mərkəzində olmuşdur və belə bir dövlətin lideri olmaq daha da çətindir.

Məlumdur ki, 90-cı illərin əvvəlində Azərbaycanın daxilində və onun ətrafında yaranan siyasi vəziyyət o zamankı hakimiyyətin siyasi səriştəsizliyindən irəli gəlirdi.

 Daxili çəkişmələr, Ermənistanın təcavüzü, ölkəni idarə edənlərin təyin etdiyi siyasətin doğurduğu fəsadlar böyük çətinliklər yaratmış, dövlət müstəqilliyinin taleyini sual altına almışdı. 90-cı illərin çətin anlarında Ümummilli Lider Heydər Əliyev Azərbaycanı böyük bəlalardan, dağılmaqdan xilas etdi.

Erməni işğalının qarşısının alınması istiqamətində əhəmiyyətli strateji və taktiki gedişlər edərək 1994-cü ildə atəşkəsin əldə olunmasını təmin etdi. Bununla da, dövlət quruculuğu prosesinin ardıcıl surətdə davam etdirilməsi, ölkədaxili sabitliyin təmin olunması və möhkəmləndirilməsi baxımından əlverişli siyasi zəmin yaradıldı.

Beləliklə, Ümummilli liderimizin siyasi bacarığı sayəsində Azərbaycanın siyasi tarixində yeni bir səhifə açıldı. Bunun ardınca bir neçə istiqamətdə paralel və ardıcıl şəkildə əhəmiyyətli işlər görüldü. 12 noyabr 1995-ci ildə qəbul edilmiş müstəqil Azərbaycan Respublikasının ilk Konstitusiyası insan hüquqlarının, fikir plüralizminin, söz və məlumat azadlığının, vətəndaş cəmiyyəti institutlarının formalaşdırılması və inkişafına etibarlı zəmin yaratdı.

Bu günlərdə Yeni Azərbaycan Partiyasının 30 illiyi qeyd edildi. 90-ci illərin əvvəllində müstəqilliyinə yenicə qovuşmuş  Azərbaycan çox çətin dövr yaşamış, faciələırlə üzləşmişdi. Belə bir şəraitdə xalqın ziyalıları, vətənpərvər insanlar Heydər Əliyevə müraciət edərək xalqı çıxılmaz vəziyyətdən çıxarmağın yolunu məhz Ulu öndərdə görürdülər. Ümummilli lider Heydər Əliyevin uzaqgörən siyasəti nəticəsində 21 noyabr 1992-ci ildə Yeni Azərbaycan Partiyasının yaradılması ilə ölkəmizin ictimai-siyasi həyatında yeni tarixi epoxanın başlanğıcı qoyuldu.

Heydər Əliyev böyük məktəbdir. Heydər Əliyev böyük dühadır. Heydər Əliyev epoxadır. Onun şəxsiyyətinin və fəaliyyətinin mahiyyətini dərk etmək bir çox onilliklər ərzində bitib tükənməz.

Müstəqil Azərbaycan  Ulu Öndərin nəsillərə ötürdüyü əmanətdir.

Heydər Əliyevin əsəri olan müasir Azərbaycan dövləti daha da qüdrətli, zəngin olması istiqamətində hərtərəfli inkişafa hədəflənmiş səmərəli dövlətçilik siyasəti prezident İlham Əliyev tərəfindən uğurla həyata keçirilir. Heydər Əliyevin dərindən düşünülmüş, hazırlanmış və qətiyyətlə həyata keçirilən daxili və xarici siyasət kursu bu gün bütün istiqamətlərdə uğurla davam etdirilir.

Ulu Öndərin vəfatının ildönümü yaxınlaşır. İliklərinə qədər azərbaycançılıq ideyalarını özündə ehtiva edən dahi insan 12 dekabrda heyatla vidalaşdı. Ümummilli lider cismani olaraq bu dünyanı tərk etsə də onun sınmaz sütünlar üzərində qurub yaratdığı Azərbaycan adlı dövlətdə yaşayan hər bir vətəndaş Ulu öndəri böyük ehtiramla anır və öz xilaskarını unutmur.

Çox illər keçəcək, lakin çiçəklənən Azərbaycanın vətəndaşları dövlət müdrikliyi və sarsılmaz mətinliyi sayəsində Azərbaycanın gələcəyini təmin etmiş bu dahi insanı unutmayacaqlar.

 Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin         
 nəzdində Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Kollecin fizika müəllimi
Cəmilə Səlimova

Qarabağ münaqişəsinin bitməsindən sonra İran İslam Respublikasının qonşu olaraq Azərbaycana qarşı riyakar davranışıarı iki ölkə arasında sülhün əldə edilməsini açıq-aşkar əngəlləyir və bu ölkə Zəngəzur dəhlizinin reallaşdırılmasına mane olmaq üçün əlindən gələni edir.

Ermənistan-Azərbaycan münasibətlərinin nizamlanması istiqamətində aparılan proses Rusiya, Avropa, ABŞ və Gürcüstanda müxtəlif platformalarda fəal müzakirə olunur.

Bu fonda, yəni sülh müqaviləsinin tezliklə imzalanması ehtimalının hiss olunduğu bir vaxtda, Rusiya mediası aktiv şəkildə qanunsuz olaraq Qarabağa gedən rusiyalı milyarder Ruben Vardanyanın təbliğatını aparmağa başladı. Erməni əsilli milyarder Ruben Vardanyan “Kommersant”, RBK, “Dojd” telekanalı və digər KİV-ə silsilə müsahibələr verir və bu müsahibələrdə hətta Azərbaycana qarşı təhdidlər səslənir.

İctimai xadim, Qarabağ Erməniləri Hərəkatının rəhbəri Artur Ağacanov Oxu.Az-a müsahibəsində qeyd edib ki, həqiqətən də, son vaxtlar Ermənistan-Azərbaycan münasibətlərinin nizamlanması istiqamətində müəyyən mütərəqqi, intensiv hərəkətlilik nəzərə çarpırdı:

- Bu xüsusda Azərbaycan, Rusiya və Ermənistan liderlərinin Soçi görüşünü, bu yaxınlarda ABŞ Dövlət katibi Blinkenin iştirakı ilə Azərbaycan və Ermənistan xarici işlər nazirləri arasında aparılan danışıqları xatırlamaq olar. Bunların fonunda Qarabağa qeyri-qanuni gəlmiş (o, rəsmi olaraq Azərbaycan sərhədlərini keçməyib) milyarder Ruben Vardanyan amili ortaya çıxır. İndi ona Rusiya mətbuatında çıxış üçün şərait yaradılır və bu, çox şeydən xəbər verir. O, özünü sülhməramlı kimi təqdim edir, lakin tamamilə əks bəyanatlar verir. Sonra isə müəyyən “vəzifə” alır.

Hesab edirəm ki, Ruben Vardanyanla əlaqədar bütün bu “intriqalar”, onun Rusiya vətəndaşlığından imtinası ilə bağlı məqam, sadəcə, manipulyasiyadır. Onu kukla kimi idarə edənlər var və bu, göz qabağındadır. Onun Ermənistanda və ya Rusiya sülhməramlı kontingentinin Qarabağdakı müvəqqəti məsuliyyət zonasında hansı biznes maraqları ola bilər? Onun biznesi Rusiyada və digər ölkələrdə yerləşir. Görünür, Ermənistanla Azərbaycan sülh sazişini imzalamağa yaxın olduqları bir vaxtda bu kiməsə sərf etmir, ardınca vəziyyəti gərginləşdirən Vardanyan peyda olur və Rusiya mətbuatı da onu piar edir. Amma mən ümid edirəm ki, yeni ilə qədər həm sərhədin delimitasiyası və demarkasiyası, həm də sülh müqaviləsi ilə bağlı ciddi irəliləyişlər olacaq.

- Axı Rusiya üçtərəfli bəyanatların yerinə yetirilməsinin qarantıdır, bəs o zaman niyə Rusiya mətbuatında Ruben Vardanyana tribuna verilir? Bəlkə, müsahibələr peşəkarcasına həyata keçirilsəydi, bunu haradasa anlamaq olardı, lakin “Kommersant”da dərc olunan mətndən aydın görünür ki, bu, jurnalist işi yox, tərsinə rus dama oyunu, manipulyasiyadır. Belə bir versiya var ki, Rusiya sülhməramlıların Qarabağda qalma müddətini uzatmaq istəyir, Nikol Paşinyanın sülhməramlı kontingentin daha 10-20 illik mövcudluğuna razı olmasına dair açıqlaması da bunu dolayısı ilə təsdiqləyir...

- Bəli, bunlar hamısı bir-birinə bağlıdır. Nəzərə almaq lazımdır ki, Rusiya və İran bütövlükdə Cənubi Qafqazda, xüsusən də Ermənistanda olan təsir imkanlarını itirirlər. İndi bölgədə Türkiyənin nüfuzu artır. Tehran və Moskva Cənubi Qafqazdakı mövqelərini itirmək istəmirlər və buna görə də Qarabağdan möhkəm yapışıblar, düşünürlər ki, bu vasitə ilə öz mövqelərini qoruyub-saxlaya bilərlər. Amma bu, yanlış yanaşmadır.

Nə Ermənistan, nə də Qarabağdakı Vardanyan regionda heç nəyi həll etmirlər. Mənə elə gəlir ki, Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan anlayır ki, İrəvan Bakı və Ankara ilə münasibətləri yaxşılaşdırmalıdır. Erməni cəmiyyətinin bir hissəsi üçün nə qədər qəribə səslənsə də, bu, Ermənistan üçün xilasedici iqtisadi və siyasi çıxış yoludur.

Rusiya sülhməramlılarının səlahiyyət müddətinin uzadılmasına gəlincə, qalxıb Vardanyanın fiqurunu təbliğ etmək, yaxud başqa addımlar atmaq mənasızdır. Sülhməramlılar 2025-ci ildə Qarabağı tərk etmək məcburiyyətində qalacaqlar, Qarabağ erməniləri isə Azərbaycan cəmiyyətinə daha tez inteqrasiya etməyə hazır olacaqlar. Mən özüm də Azərbaycan tərəfinin icazəsi ilə oraya gəlməyə hazıram. Ruben Vardanyanın meydana çıxması isə, yeri gəlmişkən, o, əslən Qarabağ ermənisi deyil, Ermənistandandır, bir çox qüvvələrin Qarabağ ermənilərinin Azərbaycan cəmiyyətinə inteqrasiyasından ehtiyatlandığının göstəricisidir. Amma Azərbaycan xalqı öz multikulturalizmi, insani keyfiyyətləri ilə tanınır və Qarabağ erməniləri bunu qiymətləndirə biləcəklər.

Nair Əliyev

Son illərdə dövlət rəhbərliyi tərəfindən ardıcıl və sistemli şəkildə aparılan məqsədyönlü və düşünülmüş islahatlar, atılan bütün addımlar paytaxt Bakının Xətai rayonunda da hər bir sahədə böyük uğurların əldə olunmasına, iqtisadiyyatın dinamik surətdə inkişafına, insanların rifahının günü-gündən yaxşılaşmasına, sabitliyin möhkəmlənməsinə, yoxsulluğun azaldılmasına, işsizliyin aradan qaldırılmasına xidmət etmişdir.

Təcrübəli dövlət qulluqçusu, Xətai İcra Hakimiyyətinin başçısı cənab Rafiq Quliyevin rəhbərliyi altında rayonda sosial və iqtisadi planda çox mühüm işlər görülür. Pandemiyanın və Vətən müharibəsinin sınaqlarına baxmayaraq, ötən iki-üç ildə rayonun makroiqtisadi göstəriciləri qənaətbəxş olub, əhalinin məşğulluğunun təmini istiqamətində tədbirlər mütəmadi davam etdirilib, ərazidə abadlıq-quruculuq işləri qaydasında gedib, infrastruktur layihələri gerçəkləşdirilib.

Öz fəaliyyətini vətəndaşların hüquq və azadlıqlarının, qanuni mənafelərinin müdafiəsi, müvafiq ərazinin əhalisinin rifahını yaxşılaşdırmaq naminə iqtisadiyyatın, sosial və mədəni sahələrin inkişafının təmin edilməsi, qanunçuluq, aşkarlıq və ictimai rəyin nəzərə alınması prinsipləri əsasında quran Xətai İcra Hakimiyyəti (RİH) rayonun sosial-iqtisadi inkişafının monitorinqini və qiymətləndirilməsini həyata keçirir, ərazidə sənaye potensialının inkişafı sahəsində dövlət siyasətinin həyata keçirilməsində iştirak edir; yerli sosial-iqtisadi inkişaf proqramlarının hazırlanmasını təşkil edir, rayonun sosial-iqtisadi və mədəni inkişafını təmin etmək məqsədi ilə ayrılan büdcə və digər maliyyə vəsaitinin təyinatı üzrə səmərəli istifadə olunmasına nəzarət edir, ərazidə hüquqi və fiziki şəxslər tərəfindən sərmayə qoyuluşu üçün şərait yaradır, sosial və istehsal infrastruktur obyektlərinin tikintisini və təmirini gerçəkləşdirir.

Son illər Xətai rayonu ərazisində abadlıq-quruculuq işləri geniş vüsət almışdır. Rayon ərazisində yüzlərlə ümumi yaşayış binalarının fasadlarında əsaslı təmir işləri görülmüş, küçələr boyu yaşıllıq zolaqları, yeni parklar inşa edilmiş,, işıqlandırma və oturacaqlar dəyişdirilmiş, bir çox ünvanlara asfalt örtüyü vurulmuş, yeni bardyurlar qoyulmuş, liftlər yenisi ilə əvəz olunmuş, binalarda yüzlərlə pəncərə və qapı dəyişdirilmişdir. Küçələrdə səki daşları, suaxıdıcı boru və navalçalar dəyişdirilmişdir. II Qarabağ Müharibəsi şəhidlərinin yaşadıqları mənzillərdə əsaslı təmir işləri aparılmış və barelyefləri binaların girişinə, eləcə də bəzi küçələrə və parklara vurulmuşdur. Ümumi yaşayış binalarının həyətlərinə “Abad həyət” layihəsi çərçivəsində söhbətgahlar, oturacaqlar, müxtəlif növ uşaq-oyun elementləri, müxtəlif turnik və idman qurğuları, kənarları bağlı stadionlar quraşdırılmışdır. Həmçinin, əhalinin mənzil şəraitinin yaxşılaşdırılması və abadlıq-quruculuq işlərinin davam etdirilməsi ilə yanaşı, çoxmənzilli binaların dam örtüyünün təmiri işləri sürətlə davam etdirilir, bu günə qədər ayrılmış vəsait hesabına çoxmənzilli binanın dam örtükləri təmir edilib, binalarda istismara yararsız liftlər yenisi ilə əvəz edilir. İstismar müddəti bitmiş, mövcud şəhərsalma normalarına cavab verməyən, şəhərin ümumi görünüşünə xələl gətirən yaşayış binalarının, qəzalı vəziyyətdə olan sosial və digər qeyri-yaşayış obyektlərinin sökülərək yenidən qurulması, yeni yaşayış binalarının inşa edilməsi layihələri sakinlər tərəfindən dərin rəğbət və ölkə rəhbərliyinə minnətdarlıq hissi ilə qarşılanır.

Rayon ərazisində ekoloji tarazlığın qorunması üçün genişmiqyaslı yaşıllaşdırma işləri aparılır. Heydər Əliyev Fondunun vitse-prezidenti, “İDEA” ictimai birliyinin rəhbəri Leyla xanım Əliyevanın təşəbbüsü ilə rayonda “Bizim həyət” layihələri çərçivəsində və Rayon İcra Hakimiyyəti tərəfindən də “Abad Həyət” layihəsi çərçivəsində də işlər davam etdirilməkdədir. Oktyabrın 4-də Xətai rayonu, General Şıxlinski küçəsi 57 və 59 ünvanlarında “Bizim həyət” layihəsi çərçivəsində 1200 nəfər sakinin yaşadığı çoxmərtəbəli binaları əhatə edən növbəti həyət sakinlərin istifadəsinə verilib. Həyətdə əlil və sağlamlıq imkanları məhdud insanların rahat hərəkəti nəzərə alınıb, bütün yaş qrupları üzrə uşaqların inkişafı üçün əlverişli şəraitin yaradılması, gənclərin asudə vaxtlarının səmərəli keçirmələri və onlarda sistematik idmanla məşğulolma refleksinin yaradılması məqsədilə ərazidə süni örtüklü mini futbol stadionu, şahmat meydançası, müxtəlif idman qurğuları, uşaq meydançaları salınıb. Eyni zamanda, ərazidə 6 söhbətgah, çoxsaylı oturacaqlar, tullantılar üçün qutular, quş yuvaları və pişik evləri quraşdırılıb. Sakinlərin istək və maraqları nəzərə alınaraq, həyətdə yeni işıqlandırma dirəkləri, müşahidə kameraları quraşdırılıb, binaların fasad və blokları tam təmir olunub, asfalt və dam örtüyü yenilənib elektrik sistemi yenidən qurulub. Həyətin ərazisindəki mövcud yaşıllıqların bərpası ilə yanaşı, 525 ədəd müxtəlif cinsli ağaclar və minlərlə kollar əkilib, 4200 kvadratmetr ərazidə yaşıllıq zolağı salınıb. Bununla yanaşı, həyətin ətraflarında adi daşsarmaşığı və digər sarmaşan bitkilər əkməklə “yaşıl sədlər” (green barriers) yaradılıb. Yaşıl sədlər adi daşsarmaşığı kimi sarmaşan, sıx bitən və havadakı zərərli toz hissəciklərini effektiv şəkildə tutub-saxlaya bilən bitki növlərindən ibarətdir. Belə sədlərin əsasən ictimai yerlərin perimetrində, müvafiq olaraq hasarlar, söhbətgahlar və binaların üzərində əkilməsi nəzərdə tutulur ki, bunlar iynəyarpaqlı, həmişəyaşıl ağaclarla və digər bitkilərlə yanaşı hava çirklənməsinin əhəmiyyətli dərəcədə azaldılmasına töhfə verəcək.

Rayonda vətəndaşların mövcud problemlərinin həllini sürətləndirmək məqsədilə səyyar qəbullar davam etdirilir. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin tapşırıq və tövsiyələrinə uyğun olaraq keçirilən səyyar görüşlər zamanı sakinləri narahat edən məsələlər yerində araşdırırlır.

Torpaqlarımızın 30 illik işğaldan qurtulması ilə nəticələnən Vətən müharibəsində canlarını fəda etmiş şəhidlərimizin ailələri, qazilər, onların qayğı və problemləri şəhər rəhbərliyinin diqqət mərkəzindədir. Görüşlərdə iştirak edən sakinlərin və həssas kateqoriyadan olan şəxslərin müraciətləri tək-tək dinlənilir. Müraciətlərin əsasını şəhid adının əbədiləşdirilməsi, mənzil uçotuna götürülmə, maddi yardımın göstərilməsi, fərdi yaşayış evinin təmiri, dərman preparatlarının verilməsi və digər məsələlər təşkil edir.

Səsləndirilən müraciətlərin bir çoxu yerindəcə öz həllini tapır, digərlərinin araşdırılaraq qanunamüvafiq formada həlli üçün adiyyətı üzrə tapşırıqlar verilir. Sakinlər, o cümlədən şəhid ailələri, qazilər əhalinin problemlərinin həll edilməsi məqsədilə yerlərdə həyata keçirilən tədbirlərə, göstərilən yüksək diqqət və qayğıya görə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev və Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyevaya minnətdarlıqlarını ifadə edirlər.

Onu da qeyd edək ki, Xətai rayonu ərazisində qeydiyyatda olan şəhid ailələri və Vətən müharibəsi əlilləri Xətai Rayon İcra Hakimiyyəti başçısının müvafiq Sərəncamları ilə mənzil növbəsinə götürülmüş və onlardan çoxu artıq mənzillə təmin olunmuşdur. Rayon İcra Hakimiyyətinin müraciəti əsasında xeyli sayda şəhid ailələri üzvləri və Vətən müharibəsi iştirakçıları işlə təmin olunmuşdur.

Rayonda yolların bərpasına xüsusi diqqət yetirilir. Əsasən şəhərin avtomobil yollarının tikintisi, yenidən qurulması və əsaslı təmiri işləri aparılır, küçələrdə köhnə işıq dirəkləri yenisi ilə əvəz edilir. Piyadaların və avtomobillərin təhlükəsiz hərəkətini təmin etmək məqsədilə yol-nəqliyyat infrastrukturunun yenilənməsi istiqamətində müəyyən işlər icra olunur. Yeri gəlmkişkən qeyd edək ki, 2022-ci il sentyabr ayında Prezident İlham Əliyev Bakı şəhərinin Xətai rayonu ərazisində avtomobil yollarının yenidən qurulması işlərinin davam etdirilməsi ilə bağlı bəzi tədbirlər haqqında Sərəncam imzalayıb. Sərəncama əsasən, Bakı şəhərinin Xətai rayonu ərazisində avtomobil yollarının yenidən qurulması işlərinin davam etdirilməsi məqsədilə 2022-ci il dövlət büdcəsində dövlət bedcəsindən Azərbaycan Avtomobil Yolları Dövlət Agentliyinə 4,27 milyon manat ayrılıb.

Hər gün ərzində şəhərin müxtəlif ərazilərində mütəmadi olaraq təmizlik və abadlıq işləri aparılır. Belə ki,  yaşıllıqlara xüsusi qulluq göstərilir, ağac və gül kolları əkilir, işıq dirəkləri yuyulur və rənglənir, istifadə müddəti bitmiş lampalar yeniləri ilə əvəz olunur, çoxmənzilli yaşayış binalarının fasadları təmir edilir, dayanacaq və köşklər yuyulur, ünvan lövhələri yenilənir. Magistral yollarda kürəbəndlər təmizlənir, binaların zirzəmisində sanitar-təmizlik və dezinfeksiya işləri aparılır, mənzillərin tüstü və hava kanalları  təmizlənir. Eyni zamanda, rayonda mütəmadi olaraq qanunsuz tikintilərə qarşı reydlər keçirilir. Bir sözlə, rayon təsərrüfatı saat mexanizmi kimi işləyir.

2022-ci ilin avqust ayından Xətai rayonu da bərk məişət tullantılarının yığılması, daşınması və çeşidlənməsi layihəsinə qoşulub. Bakı Şəhər İcra Hakimiyyəti və Böyük Britaniyanın “Mott MacDonald” şirkətinin artıq 4-cü ildir birgə həyata keçirdiyi bərk məişət tullantılarının yığılması, daşınması və çeşidlənməsi layihəsi uğurla davam etdirilir. Əldə edilən müsbət nəticələr paytaxt rayonlarında yeniliklərin tətbiqinə imkan yaradıb.

Layihəyə qoşulacaq 300 min nəfərdən çox əhalisi olan Xətai rayonunda hazırlıq işləri çərçivəsində ilk növbədə 498 ədəd konteyner meydançası yaradılıb. Meydançalara yaşıl və narıncı rənglərdə yeni, müasir konteynerlər quraşdırılır və əraziyə cavabdeh şəxslər təyin olunur. Sakinlərin maarifləndirməsinə xüsusi diqqət ayrılan bu layihə çərçivəsində Xətai rayonunun bütün məhəllə və həyətlərində görüşlərin keçirilməsinə başlanılıb. Bu işlərə Bakı Şəhər və Xətai Rayon İcra Hakimiyyətlərinin rəhbər işçiləri, bələdiyyə və təsərrüfat xidmətlərinin işçiləri, gənclər və könüllülər cəlb edilib. Bakı Şəhər İcra Hakimiyyəti və “Regional İnkişaf” İctimai Birliyi (RİİB) arasında imzalanmış Əməkdaşlıq Memorandumuna əsasən İctimai Birliyin könüllüləri maarifləndirmə işlərinə yaxından dəstək verirlər.

Layihənin vətəndaşlara izahı məqsədilə müvafiq qurumların əməkdaşları və könüllülər sakinlərlə görüşür, mənzillərə yaşıl və narıncı rəngli paketlər, izahedici bukletlər paylayır, məhəllələrdə və binaların bloklarında maarifləndirici posterlər yapışdırırlar. Xatırladaq ki, layihənin həyata keçirilməsi üçün ölkə başçısının ayırdığı maliyyə vəsaiti hesabına Bakı şəhər kommunal təsərrüfatı xidmətləri üçün müasir tələblərə tam cavab verən 57 ədəd yeni avtonəqliyyat vasitələri və mexanizmləri alınaraq xidmətlərin istifadəsinə verilib və bu prosses davam edir.

Carı ilin doqquz ayı ərzində rayonun yekun sosial-iqtisadi göstəriciləri hələlik açıqlanmasa da, ayrı-ayrı sahələr üzrə statistik məlumatlardan bilmək olur ki, ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə bir sıra uğurlar əldə olunuşdur. Bütün müşahidə olunanlar əminliklə söyləməyə əsas verir ki, Xətai rayonunun zəhmətkeş insanları, əmək kollektivləri, rayon rəhbərliyi, ictimaiyyət əl - ələ verib 2022-ci ilin qalan yarısında da uğurlu göstəricilərə nail olacaqlar.

Əfsuslar olsun ki, Xətai Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı Rafiq Quliyevin də uğurlarına qısqanclıqla yanaşan bəzi destruktiv qüvvələrə xidmət edən kütləvi informasiya vasitələri, sosial şəbəkə istifadəçiləri Xətai rayonunda rast gəlinən xırda nöqsanları “şişirdərək”, az qala cinayət kimi təqdim etməyə çalışırlar. Külək aşırdan ağacların şəklini çəkib, “rayon rəhbəri yaşıllıq zolağını satdı”, “Xətai rayonunda yaşıllığa qənim kəsilən kimdir” başlıqlı həqiqətdən uzaq məlumatlar yayırlar. Paxıl insanların tək məqsədi odur ki, kiməsə pislik edib ürəklərini soyutsunlar. Onlar yaxşılıq əvəzinə pislik etməyə üstünlük verirlərsə, onların beyinləri ancaq pislik barədə düşünürsə, deməli, bədbəxt, yazıq və aciz insanlardırlar. Anlamırlar ki, əslində, ən böyük pisliyi özlərinə edirlər. Nahaq deməyiblər ki, ağacı qurd, insanı isə paxıllıq içindən yeyir...

Samir Rəhimov