Niyə axı biz öz şəhərimizə qarşı bu qədər biganəyik. Şəhər infrastruktrunda hər hansı bir çatışmazlıq olanda böyükdən kiçiyə - hamımız səsimizi atırıq başımıza...

Bu dəfə isə tam tərsinə, hər kəs susqunluq içindədir...

Niyə axı bizdə ictimai qınaq o dərəcədə deyil ki, hətta bir cüt gözə möhtac olan vətəndaşlarımızın haqqına girib, pul qazananların sərbəst şəkildə “at oynatma”larına göz yumuruq... Deyəsən, göz yuma-yuma biz də görmə qabiliyyətimizi itirmiş olacağıq, bəlkə də itirmişik...

Fotoda gördüyünüz insanlığa sığmayan, acı gülüş doğuran mənzərə elə zənn etməyin ki, hansısa başqa bir xarici ölkədə çəkilib. Əsla yox, bu hadisə elə öz doğma Bakımızda obyektivə tuş gəlib.

Deməli, naqis, insanlıqda payı olmayan şəxs və yaxud şəxslər tərəfindən piyada keçidinin girişindəki drenaj sisteminin dəmir barmaqlığı oğurlanıb. Oğurluq var, oğurluq var. Bu oğurluq hadisəsi milyonların nifrətini qazanacaq bir olaydır.

Drenaj sistemindən səkiyə doğru diqqət etsəniz, acıq-aydın görünür ki, piyada keçidinin girişində fiziki qüsurlu insanlar, o cümlədən də gözdən əlillər üçün yerə panduslar bərkidilib. Əgər görmə məhdudiyyətli bir şəxs pandusa güvənib hərəkəti davam etdirəcəksə, onun aqibətinin necə sonuclanacağını təsəvvür etmək o qədər də çətin deyil.

Bakı Nəqliyyat Agentliyinin Mətbuat Xidmətinin rəhbəri Mais Ağayev facebook səhifəsində bu məsələyə təəssüf hissilə münasibət bildirərək narahatlığını ifadə edib.

Qeyd edib ki, paytaxtın Hüseyn Cavid prospektində fiziki imkanları məhdud şəxslərin rahat hərəkəti üçün təşkil edilən pandusun qaraşısında drenaj sisteminin dəmir barmaqlığı məlum olmayan səbəbdən çıxarılıb: “Məsələ ilə bağlı müvafiq qurumlara məlumat verilib. Lakin təəssüf doğuran məqam odur ki, bu cür hallarla tez-tez rastlaşırıq. Və hər dəfə bunu edənə nə ad vermək olar, deyə düşünürəm, amma cavab tapa bilmirəm”.

Doğrudan da hər şeyi göz önünə alıb bu əməli törədən vicdansız insanlara nə deyəcəyini tapa bilmirsən...

Rəşad SARIYEV

Çağımızın ən böyük yazıçılarından olan Salman Rüşdi dünyaca məşhur “Gecəyarısı uşaqları” romanında atası içki düşkünü olan məktəbli qəhrəmanın dili ilə yazır ki, şagird dostlarım butulkanın içində cin olduğunu deyirdilər, mən evə gəlib atamdan bunun doğru olub-olmadığını soruşdum, atam dibində azacıq viski qalmış şüşəni gətirdi, kibriti yandırıb onun içinə atdı, viski alovlananda gülüb dedi: “Bax, cinləri yandırdım!”

Və yazıçının qəhrəmanı qəfil mətnə müdaxilə edərək deyir: “Atamın cinləri yandırıb-yandırmadığını bilmədim, amma cinlər atamı yandırdı - onu içki öldürdü!”

Bəzi insanların Şabranda baş verən məlum olaylardan sonrakı cin axtarışı, gənc bir adamın tragikomik ölümünü lağ-lağıya çevirməsi təkcə Saman Rüşdini yadıma salmadı...

Dini inancımıza görə, bitkinin yalnız cismi, heyvanın canı və cismi, insanın isə həm canı, həm cismi, həm ruhu var. Bundan başqa, dünyada cismi və ruhu olmayan qeyri-adi varlıqlar da var. Cin kimi. Cin cismi olmayan, buna görə cilddən-cildə düşməyi bacaran magik bir varlıqdır. “Cin” sözü “can” sözü ilə eyni etimologiyadandır.

Mövcudluq həm birbaşa, həm məcazi mənada olur. Məsələn, insan hisslərinin rəngarəng dünyasında nikbin notlar var? Varsa hardadır? Necədir? Yoxdursa, bu cümləmiz niyə hər hansı bir məna ifadə etmiş kimi görünür?

Hiss var? Var. Hissin rəngarəng dünyası var? Var. Daha doğrusu, həm var, həm yoxdur. Məcazi mənada var, müstəqim mənada yoxdur. Məcazi mənada hisslərin rəngi də var, o rənglərin ayrıca bir dünyası da, o dünyada nikbin notlar da! Buna inanmaq vacib deyil. Çünki cümlə kifayət qədər şərtidir. Burda məqsəd nəyinsə varlığına və yoxluğuna diqqət çəkmək deyil, fikri uğurla ifadə etməkdir.

Cinin varlığına inananla, inanmayan arasında ciddi fərq görmürəm. Çünki cin inam, yaxud inamsızlıq tələb edən bir məfhum deyil. O, sadəcə unikal metaforadır. “İçinə cin girmək” də məcazi ifadədir. İnsanın içindən cin çıxarmağa çalışmaq, “Gözüm Əlidən su içmir” ifadəsini eşidib gözünü Vəlidə “suvarmağa” aparmaq qədər absurddur.

Ruhu və cismi olmayan, yalnız candan ibarət olan və istədiyi cildə-cismə düşüb insanları aldatmağa, şeytani işlərə cəlb etməyə çalışan magik bir varlıq bədii yaradıcılıq üçün qiymətli xəzinədir.

Heç Qərbdə Ovidinin “Metamorfozlar” əsərinə inanaqmı-inanmayaqmı deyə bir müzakirə gördünüzmü? Bəlkə adamın böcəyə necə çevrildiyini Kafkadan soruşan oldu? Salman Rüşdiyə “Butulkanın içində cin olduğuna inanırsınız? Hahaha!” - deyən də rastımıza çıxmayıb.

İnsan təkcə Quran mətnində deyil, ümumən mətndə baş verənlərlə həyatı, reallığı qarışdırırsa, ya komik, ya tragik vəziyyətə düşür.

Təsəvvür edin, biz Füzulinin misralarının real olduğuna inanıb, onu həyatımızda tətbiq etməyə çalışırıq. Yaxud Pikassonun rəsmlərindəki insanlara oxşamaq istəyirik. Gedib, Əli Kırimdən soruşuruq ki, o qız doğrudan voleybol topunu təyyarəyə vururdu?

Biz təkcə mətnlə-həyatı deyil, həqiqətlə-reallığı da qarışdırırıq. Gözün kimsədən su içməməsi real deyil, amma həqiqətdir. Cinin kiminsə içinə girməsi də eləcə. Biz gözümüzü suvarmağa aparmadığımız kimi, cinimizi də çıxarmağa çalışmırıq. Bir şey məcazi mənada giribsə, müstəqim mənada çıxmaz. Cini içimizdən onun əksiylə - qəlbən tanrıya sığınmaqla qova bilərik. Əks halda çıxan cinimiz yox, canımız olacaq.

Şərif Ağayar

Onların arasında elm adamları ilə birgə, cahil və avamları da olub. Bir sözlə, hərə öz tutduğu işlərdən danışırmış. Birinci vəkil başlayır: “Həqsizə həqli deyib, bir çox günaha batmışam”. Bu yerdə günah sözü həkimə yaman təsir edir, o da başlayır etiraf etməyə: “Dərdi təşxis etməyib, qövm-əqrəba ağlatmışam”. Tacir də dözməyib: “Mən həlal ilə həramı bir-birinə qatmışam”-deyir. Molla da eləmə tənbəllik, söhbətin məcrasına düşür: “Gündə bir fitva verib, məxluqu çox aldatmışam”. Cahil isə ortada keyf eyləyib, mərama çatdığını bildirir. “Bülbülə, eşqə, gülə dair yalan fırlatmışam”-sözlərini də şair deyir...

M.Ə.Sabirin 19-cu əsrdə qələmə aldığı məclis əhlinin etirafı bügünkü günümüzlə tam səsləşsə də mənim fikirlərim 19-cu əsrin Fransa təxəyyülünə yollandı. Ona görə ki, məşhur fransız yazıçısı Gi de Mopassan da “Ölü” hekayəsini elə o dövrdə yazmışdır. Orada da insanlar öz günahlarını etiraf edirdilər.

Lakin Mopassanla Sabir arasında bir fərq var, biri öldürəndən sonra etiraf etdirir, digəri isə diriykən. Elə buna görə də Sabir operativliyinə olan simpatiyam Mopassan xülyasına olan heyranlığımdan üstündür.

Öz fikirlərimdən danışdım, ədibin məclis söhbətləri yarımçıq qaldı. Qoy onu da bitirək ki, mərhumun ruhu şad olsun. Deməli, yuxarıdakı məclis söhbətlərində Sabir obyektivliyi qoruyaraq öz peşəsinə də “sataşır”. Belə ki, qəzetçinin “Mən cəridəm, dolmaq üçün mətləbi uzatmışam” sözləri də satirik ustadın qulaqlarından yayınmır.

Elə biz də qəzetçi olduğumuza görə, məhz şairin səsləndirdiyi bu fikirlərin üzərində qərar tutaq. Ona görə ki, bu gün həqiqətən də səhifə dolduran yazarlarımız en qədərdir. Fikirləşə bilərsiniz ki, yuxarıdakı etiraflar qəzetçinin etirafından daha önəmlidir və daha acınacaqlıdır, niyə onlardan danışmırsan, onlar ki, bu günümüzlə tam səsləşirlər?!

Ona görə danışmıram ki, qəzetçilərə ərkim çatır, ətimi yesələr də sümüyümü atmazlar. Digər səbəb odur ki, mənim də Sabir qədər qüdrətim yoxdur ki, diriykən kimlərdənsə danışım, qoy hələ ölsünlər, ondan sonra Mopassanlıq edərəm.

Sabirin dövründə nə Qarabağ müharibəsi vardı, nə atəşkəs, nə də ki, erməni dığası. Nəqliyyat vasitəsi yoxuydu ki, yolları da olsun. Elə ona görə də Sabir əcnəbinin balonlarla göyə çıxmasına həsədlə baxırdı. Bir sözlə, bizim satirik ustad elə bir dövrdə yaşayıb-yaradıb ki, onun nə texnikası, nə güclü ordusu, nə təhsili, nə də kosmosa göndərməyə peyki olub. Elə mollanın moizələrini dinləyib, arada da onun yazı yazanları necə döyməsindən danışıb.

Lakin, görün, bugünkü qəzetçinin yazmaq üçün nə qədər mövzusu var? Bugünkü qəzetçi yeni tikilən yol qovşaqlarından yazır, bilir ki, sabah da onun çökməsindən yazacaq. Bugünkü qəzetçi Amerikadan yazır, bilir ki, sabah da Suriyadan yazacaq. Bugünkü qəzetçi təhsildən yazır, bilir ki, sabah da savadsızlıqdan yazacaq. Bugünkü qəzetçi narkomandan yazır, bilir ki, sabah da onun nəticəsindən yazacaq. Bugünkü qəzetçi avtomobildən yazır, bilir ki, sabah da ağır yol qəzalarından yazacaq. Bügünkü qəzetçi kosmosdan yazır, bilir ki, sabah da meteoritdən yazacaq. Bugünkü qəzetçi evsizlərdən yazır, bilir ki, sabah da göylərə ucalan göydələnlərdən yazacaq və ən nəhayət, bugünkü qəzetçi Qarabağdan yazır, bilir ki, sabah da onun azadlığından yazacaq...

Nə qədər misal çəksək, yenə də azdır. Odur ki, rəhmətlik Sabirin qəzetçi barədə dediklərini öz dövrü üçün məqbul hesab edirəm və danmıram ki, bu dövrdə “COPY-PASTY”-nin “şotuna” mətləbi uzadanlar da az deyil.

Hələ bunlar bir yana, bu gün qəzetçi hara gedir, bu sözlərlə rastlaşır–“Bala, bir məndən də yaz”. İnanmıram ki, fəaliyyəti dövründə bu sözlərlə rastlaşmayan qəzetçi olmasın. Bunlar öz yerində, yerində olmayan bir məsələ var, bu da reket qəzetçilikdir. Bu barədə isə bir sonrakı dəfə...

Elgün MƏNSİMOV