"Habertürk"ün köşə yazarı Kemal Öztürk işğaldan azad olunan Qarabağla bağlı hazırladığı reportajının ikinci hissəsini Şuşaya həsr edib. Şəhərlə təəssürat türk yazarı elə riqqətə gətirib ki, onu sözlə belə ifadə edə bilmədiyini vurğulayıb: "İndi anladım ki, Şuşa adı çəkiləndə niyə azərbaycanlılar bu qədər emosional olur, şəhər həqiqətən də mənəvi və tarixi əhəmiyyətə malikdir".
"Azərbaycanlıların Qüdsü"
Əvvəlcə "Xarıbülbül" anlayışına toxunaraq son Qarabağ müharibəsində gülün Şuşaya həsrət və sədaqətin simvoluna çevrildiyini, bu adın Şuşada qaldığı oteldən küçələrə qədər bir çox yerə verildiyini yazıb. "Şəhər rəhbərliyi onu gələn hər kəsə təqdim edir. Oteldə polisdən tutmuş menecerlərə qədər hər kəs duyğulu bir əlaqə ilə Şuşa haqqında danışır. Bir jurnalist hətta "Şuşa azərbaycanlıların Qüdsüdür" deyir. Bura mədəniyyət paytaxtı elan edilib. Şuşaya rəhbər təyin olunan Meftun Abbasoğlu ona "Buranı mədəniyyət və turizm şəhəri edəcəyik. Çox vacib tarixi əsərlər və mədəni irs burada olduğu üçün diqqətlə hərəkət edirik. İlyarımdan sonra məskunlaşma başlayacaq. Bütün işləri 3 ildə tamamlamağı planlaşdırırıq. 1992-ci ildə buranın işğalından sonra şəhəri tərk etməli olan və Bakıya gedən qaçqınların yarısının yenidən burada məskunlaşacağını təxmin edirik. Digər yarısı işlərini tərk edib gəlmək istəməyə bilər" deyə həmsöhbət fikrini ümumiləşdirib. "Mənə Xarıbülbül nişanı da verdi. Birini də Xanım Əminə Ərdoğana verdim. Həqiqətən bəyəndi" - deyə müəllif yazır.
"Şuşaya heyran qalmamaq mümkün deyil"
Müəllif yazır ki, dağlar arasında qayalar üzərində qurulmuş Şuşanın təbiətinə, hava şəraitinə və tarixi binalarına heyran qalmamaq mümkün deyil: "Gecə, dumanın içində, qarşımızda görməkdə çətinlik çəkərək şəhərə girdim. Ertəsi gün yola çıxanda nə gözəllik yaşadığımı anladım. Şuşanı azad etmək üçün dağlarla dırmaşan Azərbaycan ordusu erməniləri şoka saldı. Dağlardan keçən şəhərə gedən marşrutu "Qələbə Yolu" adlandırırlar. Dörd zolaqlı avtomobil yolu artıq onun kənarında tikiləcək. İnsanlar Füzulidəki beynəlxalq hava limanından bura 50 dəqiqəyə gələcək. Türk şirkətləri hava limanı, magistral yol və zəfər yolu qurur. Füzuli, Kəlbəcər, Zəngilan, Laçın və Qubadlı kimi dağılan və tərk edilmiş şəhərlər də tamamilə yenidən qurulacaq. Şuşanı o qədər də dağıtmayıblar. Qarabağ bölgəsi yavaş-yavaş yenidən qurulduqda, yaşıllıqları, münbit torpaqları, dağları və havası sayəsində Azərbaycanın ən cazibədar bölgəsinə çevrilə bilər".
"Zəngəzur Dəhlizi - bu yol açılsa, insanlar birləşər"
Müəllif yazır ki, "Şuşanın geri alınması psixoloji cəhətdən də ən vacib amillərdən biridir. İndi ictimaiyyətə böyük təsir göstərən ikinci bir məsələ var - Zəngəzur Dəhlizinin açılması. Başqa sözlə, bu, onları Şuşa kimi illərlə həsrət etdikləri Naxçıvanla bir araya gətirəcək tranzit yol layihəsidir. Bu yol açılsa, iki fərqli ölkədə yaşamağa məhkum bir millət birləşər, azərbaycanlıların gücünə və mənəviyyatına güc qatar. Həmçinin, Naxçıvanla Türkiyəyə birbaşa quru əlaqəsi və türk respublikalarına fasiləsiz keçid ola bilər. Qafqazın geosiyasi siyasətində ciddi dəyişiklik ola bilərmi? Tam əmin deyiləm. Laçın dəhliz yolu Şuşanın girişindən düz keçir. Bu dəhliz Xankəndindəki ermənilərin İrəvanla əlaqəsini təmin edir. Şuşa yaxınlığındakı Laçın dəhlizindən keçərkən gördüm ki, rus əsgərləri Şuşadan dəhlizə çıxışı necə idarə edir. Azərbaycan bu dəhlizdən istifadə edərək həftənin üç günü Şuşaya məhdud sayda yük maşını gətirə bilir. Digər tərəfdən, ermənilər bu dəhlizdən istədikləri kimi, məhdudiyyətsiz keçə bilər. Halbuki bütün dəhliz və yolun özü Azərbaycan ərazisidir, amma rusların nəzarətindədir. Laçın dəhlizi kimi erməni torpaqlarından keçəcək Zəngəzur Dəhlizi də rusların nəzarətində olacaq. Bəzən hətta Laçın dəhlizində özbaşına məhdudiyyətlər qoyan Rusiya istənilən vaxt bu dəhlizi daralda və ya çətinliklər yarada bilər. Bir sözlə dəhliz üzərində Rusiyanın kölgəsi olacaq".
Qafqaz yeni dəyişikliklərə hamilədir
Müəllif əlavə edir ki, buna baxmayaraq, dəhliz çox əhəmiyyətli dəyişikliklər yaradacaq. "İqdırdan yola çıxan bir avtomobil və ya qatar Naxçıvan və Azərbaycan üzərindən Asiyanın dərinliklərinə və dünyanın yeni cazibə mərkəzinə - Pekinə, fasiləsiz olaraq çata bilər. Pekin-London İpək yolu bu yeni açılan dəhlizdən keçə bilər. Ticarət yük maşınlarından turist avtobuslarına, yük qatarlarından tutmuş hər cür material daşıyacaq nəqliyyat vasitələrinə qədər bu dəhlizdən istifadə edərək yanacaq və vaxt qənaətində böyük bir üstünlük əldə ediləcək. Daha əvvəl nəqliyyat sektorunda çalışan Meftun Abbasoğlu "İstanbul ilə Bakı arasında 6-7 gün davam edən tranzit daşımaları 1,5, 2 günə enəcək. Buradan Qazaxıstana və digər ölkələrə keçidi də düşünün. Bu bizə böyük bir üstünlük verəcək. Şuşada nahar etdiyimiz restoranın qapısında Azərbaycan, Türkiyə və Pakistan bayraqları asılmışdı. "Pakistan bayrağını niyə asdın?" Sahibinə dedim. "Qardaşlarımız bizi çox dəstəklədilər, buna görə də asdıq" dedi.
"Ermənilər Rusiyanı yoxsulluğun, aclığın və az inkişafın ən böyük səbəbi kimi görür"
"Erməni xalqı qismən Rusiyaya reaksiya olaraq Paşinyanı yenidən seçdi. Çünki ölkədəki insanların çoxu Rusiyanı yoxsulluğun, aclığın və az inkişafın ən böyük səbəbi kimi görür. Həm də müharibəni uduzduqları üçün. Azərbaycanın Xankəndindəki ermənilərə vətəndaşlıq verə biləcəyini və Türkiyənin əlaqələri artıra biləcəyini söyləsələr də, yəqin ki, Ermənistanı Rusiya və İranın yanında özlərinə çəkdirməyi hədəfləyirlər" deyə müəllif yazıb.
Heykəllərdəki nifrət izi
Şuşa meydanında üç dahinin heykəli var - Üzeyir Hacıbəyli, Xurşudbanu Natavan, Bülbül. Ermənistan bu yeri işğal edəndə az qala bu heykəlləri güllə ilə vurmuşdular. Hamısının üzündə güllə izləri vardı. Sonra bu heykəlləri kiməsə satdılar. Onu alan şirkət Azərbaycanla əlbir olan şirkət idi. Heykəllər Bakıda anbarda saxlanılırdı. Dağıdılmış Füzuli şəhərinin girişində böyük bir hava limanı tikilib. Beynəlxalq uçuşlar buradan həyata keçiriləcək. Uçuşlar türk şirkətləri tərəfindən inşa edilən hava limanında başlayıb. Lakin binanın daxili hissəsi hələ bitməyib. Noyabrın 8-də Şuşanın azad edilməsinin ildönümündə prezident Ərdoğan və həmkarı İlham Əliyev birlikdə bu yeri açacaqlar. Burada Şuşaya gedən 4 zolaqlı avtomobil yolu da tikilir. Beləliklə, bölgə həm havadan, həm də qurudan böyük bir canlılıq yaşayacaq.
